Philip Guston’s schilderijen over de Ku Klux Klan zorgen 40 jaar na zijn dood nog steeds voor opschudding. Na de #blacklivesmatter protesten werd de grote overzichtstentoonstelling van Philip Guston afgelast. Maar na twee jaar debat over intenties en beleving zijn de roze puntmutsen Guston alsnog te zien!
Roze en witte mutsen, bijna clownesk, in een simpele omgeving. Philip Guston toont een lid van Klan met een sigaret in de mond of tijdens een ritje met de auto. Het is moeilijk de schilderijen van Guston te zien als een verheerlijking van de Ku Klux Klan. Toch zorgen de schilderijen nog steeds voor veel controverse. Het zorgde er in 2020 voor dat de geplande grote overzichtstentoonstelling van zijn werk werd uitgesteld.
Intentie
Philip Guston laat met zijn strip-achtige schilderijen zien dat de leden van de Ku Klux Klan alledaagse Amerikanen zijn, die alledaagse dingen doen. Nooit toont hij het geweld of de haat van de witmutsen. Altijd benadrukt hij het belachelijke van de verhulling van de Klan-leden. Guston laat zien dat racisme in iedereen zit.
Guston’s dochter en beheerder van zijn nalatenschap Musa Mayer vertelt: “Mijn vader durfde de gedeelde schuld van de witte man aan het licht te brengen. Door de racistische terreur waarvan hij getuige toe te staan vanaf zijn jeugd, toen de Klan openlijk met duizenden in de straten van Los Angeles marcheerde.”
Beleving
Musea zeggen niet te twijfel aan de intentie van Guston. Hij was geen racistische kunstenaar en juist door zijn Joodse achtergrond kende hij de gevolgen van discriminatie. Toch besloten de musea in 2020 de tentoonstelling van Guston uit te stellen. Als Guston geen ‘foute kunstenaar’ was, wat was dan het probleem?
In een gezamenlijke verklaring zeiden de musea bang te zijn dat de werken van Guston verkeerd zouden worden geïnterpreteerd. In een tijd van #blacklivesmatter zouden de schilderijen van de Ku Klux Klan weleens verkeerd kunnen vallen ondanks “de krachtige boodschap van sociale en raciale rechtvaardigheid”. Het ging dus niet om de intentie van Guston, maar om de beleving van het publiek.
Tentoonstelling
In het voorjaar opende de vertraagde Guston tentoonstelling alsnog in Boston. Alle voorzorgsmaatregelen waren genomen: extra uitleg bij de Ku Klux Klan schilderijen, de mogelijkheid om de expo halverwege te verlaten en gesprekken over “Emotional Prepardness”. Al snel vroegen critici zich af of dit niet allemaal een beetje overdreven was?
Daarmee raakt de Philip Guston tentoonstelling aan het belangrijkste museale dilemma van deze tijd. In hoeverre moet je context geven bij een werk? En als je meer uitlegt over de achtergronden, veranderd je dan niet de intenties van de kunstenaar? Helaas kan Philip Guston hier 40 jaar na zijn dood geen antwoord meer op geven.
PHILIP GUSTON NOW
Museum of Fine Arts, Boston
1 Mei 2022 – 11 September 2022
Museum of Fine Arts, Houston
23 Oktober 2022 – 15 Januari 2023
the National Gallery, Washington
26 Februari 2023 – 27 Augustus 2023
Tate Modern, Londen
3 Oktober 2023 – 4 Februari 2024
Hedendaagse Kunstenaars
Marina Abramovic – El Anatsui – Georg Baselitz – Christian Boltanski – Mark Bradford – Hans Broek – Judy Chicago – Christo – Tacita Dean – Rineke Dijkstra – Olafur Eliasson – Shepard Fairey – Guerilla Girls – Antony Gormley – Philip Guston – Zhang Huan – On Kawara – Natasja Kensmil – William Kentridge – Anselm Kiefer – Edward Kienholz – Jeff Koons – Yayoi Kusama – Kerry James Marshall – Yasuma Morimura – Otobong Nkanga – Chris Ofili – Claes Oldenburg – Trevor Paglen – Marcel Pinas – Neo Rauch – Robert Rauschenberg – Gerhard Richter – Jenny Saville – Richard Serra – Yinka Shonibare – Elias Sime – Robert Smithson – Luc Tuymans – Bill Viola – Kara Walker – Isabella Werkhoven – Kehinde Wiley – Yin Xiuzhen
