De Guerrilla Girls noemen zich het geweten van de kunstwereld. Al ruim 30 jaar strijden ze voor meer gelijkheid en diversiteit in galeries en musea. Met piemel-tellingen en humoristische posters vragen ze aandacht voor de achtergebleven positie van vrouwelijke kunstenaars. 

In 1984 organiseerde het Museum of Modern Art een tentoonstelling die pretendeerde een overzicht te geven van de beste hedendaagse kunst van dat moment. Van de 169 geselecteerde kunstenaars waren er slechts 13 vrouw. Een groep vrouwelijke kunstenaars kwam daarom in protest. Ze organiseerden zich in het collectief “Guerrilla Girls”. Met humor en acties vragen ze sindsdien aandacht voor ongelijkheid binnen de kunstwereld.

Gorilla’s

Tijdens manifestaties en performances zetten de Guerrilla Girls gorillamaskers op. De vermomming komt voort uit een misverstand. Tijdens een van de eerste bijeenkomsten schreef een lid van de groep guerrilla als gorilla. Om anoniem te blijven nemen de leden als schuilnaam de naam van een overleden vrouwelijke kunstenaar aan.

De favoriete methode van de Guerrilla Girls is het maken van posters met confronterende teksten, die ze ophangen bij musea en galeries. Met humor brengen ze hun cijfers onder de aandacht. Hun beroemdste werk vraagt bijvoorbeeld: “Do women have to be naked to get into U.S. museums? Less than 5 % of the artists in the Met. Museum are women, but 85 % of the nudes are female” Vrouwen hebben meer kans om als naaktmodel dan als kunstenaar in het museum te hangen.

Piemels Tellen

Het handelsmerk van de Guerrilla Girls is het zogenaamde “Piemels Tellen”. Ze tellen in musea of galeries het aantal mannelijke en vrouwelijke kunstenaars en publiceren de cijfers op hun posters. De resultaten zijn vaak schrikbarend: het aantal vrouwen komt meestal niet boven de 20%. Ze gebruiken zo de Naming en Shaming methode: door musea te confronteren met de cijfers hopen ze op verandering.

Na 30 jaar acties van de Guerrilla Girls is de afgelopen jaren de verandering ingezet. Musea in Engeland, Spanje en Amerika besteden vaker aandacht aan vrouwelijke kunstenaars. Komend jaar zijn tentoonstellingen te zien van o.a. Angelica Kauffman (Royal Academy Londen, Kunstpalast Düsseldorf), Artemisia Gentileschi (National Gallery Londen), Sofonisba Anguissola en Lavinia Fontana (Prado Madrid). Nederlandse musea blijven nogal achter bij deze internationale trend. Waarom lukt het het Rijksmuseum en andere grote musea niet om jaarlijks ook vrouwelijke kunstenaars te exposeren?

Hand in Eigen Boezem

In de traditie van de Guerrilla Girls steekt KunstVensters vandaag de hand in eigen boezem. Hoe vaak hebben wij in 2019 over vrouwelijke kunstenaars geschreven? Uit onze eigen piemel-telling bleek 64% van onze artikelen over kunst van mannelijke kunstenaars te gaan en 12% over kunst van vrouwelijke kunstenaars. Zelfs in een jaar waarin we extra aandacht hadden voor vrouwelijke kunstenaars zijn de cijfers dus bedroevend. Voor iedere keer dat we over een vrouw schreven, plaatsten we dus 6 artikelen over een man.

Omdat vrouwen eeuwenlang niet dezelfde opleiding, kansen en opdrachten hebben gekregen als mannelijke kunstenaars, zullen mannen waarschijnlijk oververtegenwoordigd blijven in onze artikelen. Als we kijken naar onze serie over hedendaagse kunst zijn de cijfers al gelijkwaardiger: 9 artikelen over mannen, 6 over vrouwen. Hoewel dit misschien beter lijkt, betekent dit dat er zelfs anno 2019 meer aandacht is voor mannelijke kunstenaars.

Wij pakken de handschoen op. KunstVensters zal in 2020 vaker aandacht besteden aan vrouwelijke kunstenaars uit alle periodes van de kunstgeschiedenis. Zeker in onze artikelen over hedendaagse kunst streven we naar een gelijkwaardige verhouding. We zullen komend jaar de Nederlandse musea uitdagen om ons te volgen, maar daarover later meer…