Yayoi Kusama: Stippen en Pompoenen tot in de Eeuwigheid!

Vandaag wordt de Japanse kunstenaar Yayoi Kusama 90 jaar. Dankzij de opkomst van Instagram groeide ze de afgelopen jaren uit tot één van de meest populaire kunstenaars van deze tijd. Haar kleurrijke ‘infinity rooms’ zijn de ideale plek voor een foto op social media. Likes verzekerd! Na een leven vol trauma’s en zelfmoordpogingen, lijkt Kusama op haar 90e eindelijk bevrijd!

Yayoi Kusama kende een moeilijke jeugd. Haar ouders zagen niets in een toekomst als kunstenaar en verscheurde haar tekeningen nog voor ze af waren. Volgens Japanse traditie, trouwde ze met een man die haar ouders uitkozen. Mede omdat hij haar niet trouw was, leverde het Kusama een jeugdtrauma en een levenslange aversie tegen sex op.

Yayoi Kusama – Phallic chair

Yayoi Kusama – Infinity net

Ontsnappen aan Japan

Aangemoedigd door een briefwisseling met Georgia O’Keeffe besloot Kusama Japan te ontvluchten. Ze verhuisde naar New York, waar in de jaren 60 het middelpunt van de kunstwereld lag. Hoewel ze hier de vrijheid vond om haar eigen werk te creëeren, doemde het volgende probleem op. Was New York wel klaar voor een succesvolle vrouwelijke kunstenaar?

Yayoi Kusama werkte met netten die ze strak om voorwerpen bond. Een stoel met een net kreeg allemaal fallus-achtige vormen en daarmee een seksuele connotatie. Ze maakte ook schilderijen met net-achtige structuren. Deze ‘infinity net’-schilderijen sloten goed aan bij het heersende abstract expressionisme van deze tijd.

In de jaren 60 werkte ze voor het eerst met de kenmerkende stippen. Ze bedekte voorwerpen, maar ook haar eigen lichaam met ‘polka dots’. De herhaling van dezelfde vorm die steeds toch weer iets anders was, intrigeerde haar. Ze werkte dit verder uit door een kamer vol spiegels te maken, zodat het leek alsof de vormen en stippen tot in de eeuwigheid doorliepen.

Yayoi Kusama – Recente Infinity Room

Yayoi Kusama – Narcissus Tuin bij Biennale van Venetië

Gestolen ideeën

Haar werk werd goed besproken door onder andere Donald Judd, maar commercieel had Kusama nog weinig succes. Ondertussen werden andere kunstenaars ‘geïnspireerd’ door haar werk. Claes Oldenburg zag haar fallus-stoel en ging zachte beelden maken waarmee hij wereldberoemd werd. Warhol gebruikte het idee van herhaling in zijn koeienbehang. Toen Lucas Samaras ook kamers vol spiegels begon te maken, werd het Kusama te veel. Ze wierp zich van een gebouw.

Hoewel ze de val overleefde, bleven er jaren volgen met moeilijkheden. Ze begon zich toe te leggen op performances waarmee ze vrede promootte. Ze ging hiervoor naakt vol met stippen de publieke ruimte in: Central park, Times Square, overal waar veel mensen waren. Het viel slecht in Japan, waar veel aanstoot werd genomen aan naakt. Haar familie kreeg het hierdoor zwaar te verduren en Kusama ondernam een tweede zelfmoordpoging.

Succes

Ze liet zich vervolgens opnemen in een kliniek, die werkte met kunsttherapie en kwam er helemaal bovenop. In 1993 werd ze de eerste Japanse artiest die solo werd getoond bij de Biennale van Venetië. Ze creëerde hier de eerste echte ‘infinity room’ en dat werd een groot succes. Het zorgde ervoor dat ze sindsdien talloze infinity rooms heeft gemaakt op verschillende plekken in de wereld. De afgelopen jaren zijn Kusama-tentoonstellingen steevast grote publiekstrekkers. Haar infinity rooms zijn zeer fotogeniek en worden veel gedeeld op sociale media.

Nu is Kusama 90 jaar en dat wordt wereldwijd gevierd. Liefhebbers van Kusama’s werk kunnen de komende weken genieten van een verzameling van haar belangrijkste werken in Museum Voorlinden in Wassenaar. Museum Boijmans van Beuningen heeft een Infinity room in de vaste collectie en ook deze is nog te bezoeken totdat het museum sluit voor verbouwing.