Natasja Kensmil onderzoekt Nederlands verleden

De duistere werken van Natasja Kensmil dagen uit tot reflectie. Hoe gaan we om met ons verleden? Maar ook: wat is vrijheid? In het jaar van #blacklivesmatter is haar werk confronterend. Nu te zien in het Stedelijk en het Amsterdam Museum: Natasja Kensmil is //Vensters’ kunstenaar van 2020!

Natasja Kensmil had een bijzonder jaar. Haar ‘Huwelijksportret van Johan de Witt en Wendela Bicker’ werd uitgekozen voor de tentoonstelling In the Presence of Absence in het Stedelijk Museum. Tegelijkertijd kocht het Amsterdam Museum haar negenluik ‘Monument der Regentessen’ en stelt het werk nu tentoon tussen de groepsportretten van de Gouden Eeuw in de Hermitage.

Natasja Kensmil

Het is niet verrassend dat de schilderijen van Natasja Kensmil veel aandacht krijgen. Afgelopen jaar waren er wereldwijd opnieuw grote protesten tegen de rassendiscriminatie en de roep om diversiteit en inclusiviteit wordt steeds luider. Ook door het Bonnefanten Museum en Kunsthal Kade is afgelopen jaar veel aandacht aan dit thema gegeven.

Natasja Kensmil maakt in haar werken de ongelijkheid zichtbaar door te reflecteren op de Nederlandse 17e eeuw. Haar griezelige doeken van rijke burgers dwingen ons beter te kijken hoe deze rijkdom werd vergaard. Uitbuiting, slavernij en plunderingen lagen aan de basis van het succes van de families.

Amsterdam museum

In de Amsterdam Museum vleugel van de Hermitage richt Kensmil zich op de regentessen, de rijke vrouwen uit de 17e eeuw. Ze mochten als vrouw niet deelnemen aan de handel, maar zaten vaak in de besturen van de wees- en armenhuizen. In de portretten laten ze zich voorstaan op hun liefdadigheid. Met hun geld zorgden ze voor de minderbedeelden van de stad. Kensmil vraagt in haar werk: waar kwam deze welvaart vandaan? En zijn de regentessen ondanks hun liefdadigheid niet onderdeel van fout systeem?

De schilderijen van Natasja Kensmil doen griezelig aan. Ze zijn opgebouwd uit dikke lagen verf, waarvan zwart en wit de hoofdkleuren zijn. Maar als je beter kijkt zie je blauw, geel, koper, alsof de verf aan het vereren is. Kensmil ziet deze afbrokkeling als een transformatie naar een nieuwe tijd. Geschiedenis is niet statisch, maar door onze veranderende blik constant in beweging.

Natasje Kensmil – the White Elephant, Collectie Amsterdam Museum

Vrijheid

De werken van Natasja Kensmil gaan dieper dan een herwaardering van het verleden. Ze nodigen uit om na te denken over vrijheid. De Nederlandse republiek van 17e eeuw zorgde voor vrijheid van de rijke burgers, maar deze vrijheid ging ten koste van slaven en uitbuiting. Ook in 2020 gaat vrijheid van de een vaak ten koste van de vrijheid van een ander.

Neem nu de coronacrisis. Het verzet tegen de coronaregels is een roep om meer vrijheid. Tegelijkertijd gaat deze vrijheid gepaard met meer besmettingen en meer doden. Hiermee gaat de vrijheid van bijvoorbeeld coronafeestvierders ten koste van de vrijheid van ouderen of zorgmedewerkers.

Nederlandse Kunstenaars

Natasja Kensmil studeerde in 1998 af aan de ateliers en won in 2002 de Wolvecampprijs. Toch is haar werk de afgelopen 20 jaar slechts sporadisch in Nederlandse musea te zien geweest. Het is tekenend voor hoe Nederlandse musea de afgelopen jaren gericht zijn geweest op grote blockbusters. Voor overzichtstentoonstellingen van Nederlandse hedendaagse kunstenaar is bijna geen ruimte.

Kunsthal Kade in Amersfoort zal eind 2021 een dubbelsolo brengen van Natasja Kensmil en Sadik Kwaish Alfraji. Zo zal eindelijk een groter overzicht van Kensmil’s werk te zien in een Nederlands museum. Laten we hopen dat meer musea de komende jaren dit soort initiatieven zullen nemen, zodat we ook andere topkunstenaars (Fiona Tan, Melanie Bonajo, Guido van der Werve, Zoro Feigl, om er een paar te noemen) vaker zien!

De musea zijn op dit moment gesloten, maar mochten de musea binnenkort weer open gaan dan is het werk van Natasja Kensmil nog te zien:
In the presence of absence, Stedelijk Museum Amsterdam, t/m 31 januari 2021
Monument der Regentessen, Hermitage Amsterdam, t/m 29 augustus 2021

Update 15-9-2021: De waardering voor het werk van Natasja Kensmil is breed gedragen. Ze won vandaag de prestigieuze Johannes Vermeer Prijs voor beeldende kunst.