Léger zag de daken van Parijs abstract

Fernand Léger zag in de daken van Parijs een landschap van abstracte vormen. Recent ontdekten restauratoren een verloren werk met Parijse daken op de achterkant van een ander doek. De vondst is deze winter te zien in het Kröller-Müller Museum naast andere werken van Léger en tijdgenoten.

Op de achterkant van Le quatorze juillet van Fernand Léger zat een tweede schilderij verborgen. Bij de restauratie van het doek kwam een werk uit Léger’s belangrijke Fumées sur les toits–reeks tevoorschijn. De Triton Collectie bezit zo plotsklaps twee schilderijen van Fernard Léger in één!

Fernand Léger
Achterkant: Les fumées sur les toits / Rook boven de daken, 1911–1912, foto: Redivivus
Voorkant: Le quatorze juillet / Veertien juli, 1912 – 1913, foto: Redivivus

Daken van Parijs

Vanuit zijn atelier had de Franse kunstenaar Fernand Léger een geweldig uitzicht over de daken Parijs. Tussen de dakpannen en schoorstenen keek hij uit op de Notre Dame. Het inspireerde hem rond 1911 om een nieuwe kubistische stijl te proberen, waarin hij de daken versimpelde tot geometrische vormen. De schilderijen werden steeds abstracter.

Léger maakte uiteindelijk 10 schilderijen met daken van Parijs in de serie Fumées sur les toits, waarvan er nog maar 7 bewaard zijn gebleven. In het Kröller-Müller zijn nu vier schilderijen van de Parijse daken te zien. Op een vroeg schilderij in grijs-bruine kleuren zijn de daken nog goed te herkennen.

Foto met het uitzicht vanuit het atelier van Fernand Léger
Fernand Léger – Les fumées sur les toits / Rook boven de daken, 1911

Kubisme

Léger’s schilderijen staan in de traditie van het werk van Cézanne. Maar Léger gaat een stap verder door te werken met geometrische vormen in plaats van een realistische afbeelding. In het nieuw ontdekte schilderij uit de Triton collectie zijn de daken versimpeld tot kleurvlakken in allerlei vormen. Net als Mondriaan’s bomen zijn Léger’s daken een onmisbare schakel in de ontwikkeling van de abstracte kunst.

In het Kröller-Müller staat Léger’s rol in de ontwikkeling van het kubisme centraal. Werken van Léger zijn daarom naast tijdgenoten als Cézanne, Picasso en Delauney te zien. Hieruit blijkt hoe vooruitstrevend zijn werkwijze is geweest. Hoewel de expositie slechts 25 schilderijen toont, krijg je toch een goed beeld van zijn werk.

Kröller-Müller Museum

Tegelijk met de tentoonstelling over Fernand Léger zijn in het museum tijdelijke collectiepresentaties over de Arte Povera, Anselm Kiefer en Dan Flavin te zien. Deze kleine tentoonstellingen laten zien hoe rijk de collectie van het Kröller-Müller Museum is. Het is enorm jammer dat het museum nauwelijks ruimte heeft om kunst van na 1940 te tonen.

Het Kröller-Müller museum heeft gelukkig de plannen al klaarliggen om met sterarchitect Tadao Ando een ondergrondse uitbreiding te realiseren. Maar de komende jaren zullen we het nog met dit soort kleine tentoonstellingen moeten doen!

Tentoonstellingen in 2023:
Kees van Dongen (Singer, Laren) – Brave New World (Fundatie, Zwolle) – Vermeer (Rijksmuseum, Amsterdam) – Sofonisba Anguissola (Rijksmuseum Twenthe, Enschede) – Bentvueghels (Centraal Museum, Utrecht) – Rembrandts tijdgenoten (Hermitage, Amsterdam) – Primitieven (MORE, Gorssel) – Henry Moore (Beelden aan Zee, Scheveningen) – Jaren 20 (Kunsthalle, Bonn) – Hollandse Meesters (Arp Museum, Rolandseck) – Van Gogh in Auvers (Van Gogh, Amsterdam), Futurisme (Kröller-Müller, Otterlo) – Ode aan Antwerpen (Catharijneconvent, Utrecht) – Patricia Kaersenhout (Bonnefanten, Maastricht) – Made in Paris (Folkwang, Essen) – Middellandse Zee (Singer, Laren) – Soutine (K20, Düsseldorf) – Hilma af Klint (Kunstmuseum, Den Haag) – Ai Weiwei (Kunsthal, Rotterdam) – Anselm Kiefer (Voorlinden, Wassenaar) – Aan de Seine (Van Gogh, Amsterdam) – Mummieportretten (Allard Pierson, Amsterdam) – Familie Brueghel (Noordbrabants, Den Bosch) – Oekraïne (Fundatie, Zwolle) – Derde Rijk (Museum Arnhem) – Ellen Gallagher (Stedelijk, Amsterdam) – Dieric Bouts (Museum M, Leuven)