De laatste maanden van Van Gogh in Auvers -KunstVensters

In de laatste maanden van zijn leven maakte Vincent van Gogh elke dag een schilderij. Vlak buiten Parijs probeerde Van Gogh in Auvers tot rust te komen. De idyllische schilderijen van het landleven verbergen de onrust in zijn hoofd.

Op het moment dat Vincent Van Gogh aankwam in Auvers-sur-Oise had hij ruzie met zijn vriend Gauguin, had hij zijn oor afgesneden en had hij net een jaar in een geestesziekenhuis doorgebracht. Van Gogh had behoefte aan rust. Hij verliet daarom Zuid-Frankrijk en vestigde zich net buiten Parijs. Van Gogh werkte op hoog tempo en maakte iedere dag een schilderij. In een spectaculaire tentoonstelling toont het Van Gogh Museum deze zomer de landschappen die hij maakte in Auvers.

Huizen in Auvers, 1890, olieverf op doek, 75 x 62 cm, Museum of Fine Arts, Boston
Chaumes de Cordeville à Auvers-sur-Oise, olieverf op doek, 73 x 92 cm, Musée d’Orsay, Parijs

Van Gogh in Auvers

In een schilderij “Huizen in Auvers” zien we Van Gogh’s heimwee naar het platteland. Een boer wandelt over het pad met de velden aan de horizon. Het tafereel herinnerde hem aan zijn tijd in de Borinage en in Brabant. De boerderij op de voorgrond heeft zelfs weer de donkere kleuren die we goed kennen uit Van Gogh’s vroege werk.

Het Van Gogh Museum viert dit jaar zijn 50 jarig bestaan met een reeks bijzondere tentoonstellingen. Tien jaar geleden begonnen de voorbereidingen al voor Van Gogh in Auvers. Van de 74 werken die Van Gogh in Auvers maakte, zijn er nu zo’n 50 te zien in het Van Gogh Museum. De bruiklenen komen van over de hele wereld.

Dokter Paul Gachet, 1890, olieverf op doek, 68,2 x 57 cm, Musée d’Orsay, Parijs
De kerk van Auvers-sur-Oise, 1890, olieverf op doek, 93 x 74,5 cm, Musée d’Orsay, Parijs
Koeien (naar Gachet, naar Jordaens), 1890, olieverf op doek, 55 x 65 cm, Palais des Beaux Arts, Lille

Dokter Gachet

Tijdens Van Gogh’s verblijf in Auvers werd hij bijgestaan door dokter Gachet. Gachet was gespecialiseerd in ‘melancholie’, wat we tegenwoordig depressie zouden noemen. Hij was kunstliefhebber met goede contacten bij de impressionisten. Ook maakte hij zelf etsen.

Van Gogh was vaak bij de dokter te vinden. In de tentoonstelling is een schilderij van koeien te zien, die Van Gogh baseerde op een ets van Gachet. Na Van Gogh’s dood kwamen meerdere schilderijen in het bezit van dr. Gachet. Deze verzameling vormt de basis van de Van Gogh collectie uit het Musée d’Orsay, mede-organisator van deze tentoonstelling.

Korenveld met kraaien, Auvers-sur-Oise, 1890, olieverf op doek, 50,5 cm x 103 cm, Van Gogh Museum, Amsterdam
Boomwortels, Auvers-sur-Oise, 1890, olieverf op doek, 50,3 cm x 100,1 cm, Van Gogh Museum, Amsterdam
Kreupelhout met twee figuren, 1890, olieverf op doek, 49,5 x 99,7 cm, Cincinnati Art Museum

Wijdse landschappen

Het hoogtepunt van de tentoonstelling is de reeks landschappen die Van Gogh vlak voor zijn dood maakte. Hij gebruikte hiervoor het gekke formaat van 1 bij 0,5 meter. In het Van Gogh Museum hangen er 10 naast elkaar, waaronder het beroemde ‘korenveld met kraaien’.

In sommige landschappen lijkt Van Gogh wat meer rust te vinden. Op het doek “Velden bij Auvers-sur-Oise” (afbeelding boven het artikel) werkte hij met kleurvlakken in plaats van de onrustige streepjes. De werken tonen ook nauwelijks nog mensen. Van Gogh wilde alleen zijn, opgaan in het landschap.

Op 27 juli 1890 schoot Van Gogh een kogel door zijn borst in een veld buiten Auvers. Twee dagen later overleed hij. Het is bijna niet mogelijk de tentoonstelling te bekijken zonder aan Van Gogh’s naderende zelfmoord te denken. Op de schilderijen ziet Auvers er bijna paradijselijk uit met een uitgestrekt landschap, gemoedelijke mensen en een pittoresk dorp. Als Van Gogh zelfs in deze prettige omgeving de rust niet kon vinden, waar dan wel?