Kees van Dongen was beroemd, maar werd ook weer vergeten

“Let maar op, ik ga beroemd worden.” zei Kees van Dongen op jonge leeftijd. Hij kreeg gelijk! In Parijs werkte hij met Picasso en Matisse aan een nieuwe moderne beeldtaal. Het Singer Museum in Laren onderzoekt zijn weg naar succes in 100 prenten en schilderijen.

Pablo Picasso was verbolgen toen hij ontdekte dat zijn vriendin Fernande Olivier voor Kees van Dongen had geposeerd. Van Dongen was in 1906 op uitnodiging van Picasso in het ateliercomplex Bateau Lavoir in Montmarte komen wonen. Ze werkten allebei aan moderne schilderijen, in een vriendschappelijke maar ook competitieve sfeer. Maar Van Dongen’s schilderijen van Fernande Olivier zette de vriendschap met Picasso aardig op scherp.

Kees van Dongen – Fernande Olivier, *c/o Pictoright Amsterdam 2023*

De weg naar succes

In het Singer Museum is te zien hoe Van Dongen binnen enkele jaren beroemd werd. Zijn vroege impressionistische werken tonen invloeden van Van Gogh en Seurat. Maar als snel maken stadsgezichten van Parijs plaats voor kleurrijke portretten en naaktschilderijen.

Kees van Dongen stond middenin het Parijse kunstleven. Hij exposeerde op de belangrijke salons tussen de fauvisten en de kubisten. Zijn werk was experimenteel en vernieuwend. Beroemde kunsthandelaren als Ambroise Vollard en Daniel-Henry Kahnweiler verkochten zijn werk. Hierdoor bereikte hij een groot publiek.

Kees van Dongen – De la Galette (3 doeken), Acrobate op paard, Femme fatale
c/o Pictoright Amsterdam 2023

Elektrisch licht

In de tijd dat Van Dongen in Parijs werkte, was net het elektrisch licht geïntroduceerd in de nachtclubs. Van Dongen schilderde een groot doek van een grote danszaal met fel schijnende kroonluchters. Het werk doet denken aan Sluijter’s Bal Tabarin. Tot Van Dongen’s teleurstelling bleef het schilderij onverkocht. Hij sneed het doek daarom in 6 kleinere schilderijen. In het Singer Museum zijn nu drie delen naast elkaar te zien.

Later ging Van Dongen ook experimenteren met elektrisch licht in zijn eigen atelier. Modellen en danseressen stonden in het felle licht. Het zorgde voor zware schaduwen. In zijn schilderijen benadrukte Van Dongen de schaduwen, door een donkere rand om zijn modellen te zetten.

*Oriëntalistische schilderijen van Kees van Dongen, Foto: Jeroen de Baaij*

Eigen weg

Na zijn successen in Parijs ging Van Dongen zijn eigen weg. Hij reisde door Spanje en Noord-Afrika waar hij danseressen in uitbundige kleren schilderde. Het lijkt een overgangsfase naar zijn late werk. In de laatste decennia van zijn leven portretteerde hij voornamelijk rijkelui als societyschilder.

De portretten gaven Van Dongen financiële onafhankelijkheid. Maar het deed zijn aanzien als modernistische kunstenaar niet goed. Vaak wordt de rol Van Dongen in het vroege modernisme daarom wat vergeten. Maar dankzij het Singer Museum staat hij nu weer helemaal op de kaart!