Made in Paris: Kunst van de Drukpers

Parijs is al ruim een eeuw lang het centrum van de grafische kunst. Henri Matisse, Pablo Picasso, Marc Chagall en Joan Miró maakten hier houtsneden, etsen of litho’s, waarmee ze een groter publiek konden bereiken dan met schilderijen. Museum Folkwang toont dit najaar een overzicht van gedrukte kunstwerken: Made in Paris.

Vincent van Gogh was dol op de schilderijen van Jean-François Millet. Toch heeft hij de meeste schilderijen van Millet waarschijnlijk nooit gezien. Hij kende zijn werk dankzij gedrukte reproducties, die hij eindeloos bestudeerde en naschilderde. Dankzij de gedrukte werken kon Millet dus een veel groter publiek bereiken. Kunstliefhebbers met een kleine beurs kochten de prenten, terwijl schilderijen voor hen onbereikbaar waren.

Affiches

Eind 19e eeuw begonnen verschillende kunstenaars zich daarom specifiek toe te leggen op de grafische kunst. Henri de Toulouse Lautrec en Théophile-Alexandre Steinlen ontwierpen zo affiches voor nachtclubs, tijdschriften en producten. Het affiche met twee katten dat Steinlen maakte voor een tentoonstelling van zijn werk, verkocht hij ook aan liefhebbers. Het laat zien dat de gedrukte werken destijds al als volwaardig kunstwerk werden gezien.

Museum Folkwang in Essen brengt dit najaar een ode aan de etsen, houtsnedes en lithografieën uit Parijs. Startend met Steinlen en Toulouse-Lautrec geeft het museum een overzicht van de belangrijkste werken op papier. De prenten komen uit de omvangrijke collectie van het museum en worden op sommige plaatsen aangevuld met schilderijen. Opvallend genoeg lijkt het grafische werk vaak speelser en experimenteler.

Ambroise Vollard

In de 19e eeuw bestond grafisch werk vaak uit reproducties van schilderijen en commerciële affiches. Maar vanaf het begin van de 20e eeuw omarmden moderne kunstenaars als Picasso, Matisse en Chagall de kunstvorm. In opdracht van kunsthandelaar Ambroise Vollard begonnen ze losstaande series en tekening te ontwerpen speciaal voor de drukkunst. In gelimiteerde oplage brachten Vollard – en later uitgeverij Tériade – albums met gedrukte prenten uit.

De ontwikkeling van de kleurenlithografie maakte het mogelijk om steeds fellere en mooiere kleurenprenten te maken. Henri Matisse gebruikte daarom kleur in zijn boek “Jazz”. Hij liet zich inspireren door de improvisatie van de jazz-muziek om de experimenteren met abstracte kleurenvlakken. De beroemde print van de Val van Icarus is onderdeel van deze serie.

Literatuur

In het Museum Folkwang is te zien dat kunstenaars vaak samenwerkten met schrijvers om exclusieve boeken te maken. In A toute épreuve illustreerde Miró de teksten van Paul Éluard over het einde van zijn relatie met Gala. De primaire kleuren en abstracte vormen van Miró omlijsten de emotionele tekst van de dichter. Chagall illustreerde ook meerdere boeken zoals het Oude Testament de Bijbel en de Griekse mythe van Daphnis en Chloë.

In de laatste zaal van de tentoonstelling laat het Museum Folkwang zien dat er nog steeds gedrukte kunst wordt gemaakt. Er hangen in verschillende grote prenten zien van regisseur en kunstenaar David Lynch (bekend van o.a. Mullholland Drive en Twin Peaks). In een korte film laat Lynch het drukproces zien. De ambachtelijke wijze waarop de prenten worden geproduceerd is in twee eeuwen nauwelijks veranderd.