patricia kaersenhout vecht tegen onwetendheid
In visueel aantrekkelijke installaties geeft patricia kaersenhout vergeten zwarte mannen en vrouwen een gezicht. Haar werken laten zien hoe weinig we eigenlijk weten van de zwarte geschiedenis. Het Bonnefanten museum toont deze zomer een overzicht van haar werk.
In de 18e eeuw was de Ghanese filosoof Anton Wihelm Amo de eerste Afrikaanse filosoof aan een Europese universiteit. In Halle en Jena ontwikkelde hij ideeën over lichaam en geest. Hij stelde dat het brein geen pijn kan voelen, alleen het lichaam is hiertoe in staat. In een grote kunstinstallatie onderzoekt patricia kaersenhout Amo’s ideeën.
Ze plaatst Amo’s verlichtingsfilosofie naast de speech van slavenhouder Willy Lynch met methodes om zwarte tot slaaf gemaakte mensen te onderdrukken. De gruwelijke methodes uit Lynch’s geest lijken inderdaad geen rekening te houden met de pijn, die hij mensen aandoet. In het Bonnefanten krijgen bezoekers de mogelijkheid om een spijker te slaan in de meest pijnlijke stukken van Lynch’ speech.
Representatie
De tentoonstelling van patricia kaersenhout maakt me bewust van mijn witte achtergrond. Ik had nog nooit van Amo gehoord. Ook op wandkleden die kaersenhout maakte van Caraïbische intellectuelen, journalisten en kunstenaars staan namen die ik niet ken. Ze laat zien dat er in de Nederlandse bubbel weinig aandacht is geweest voor vrouwen van kleur.
Zelfs in Judy Chicago’s beroemde Dinner Party waar 40 vrouwelijke kunstenaars een plek aan tafel kregen, zat geen enkele zwarte vrouw. Kaersenhout maakte daarom een eigen versie van het werk om 60 zwarte vrouwen en vrouwen van kleur te eren. De spectaculaire installatie is een hoogtepunt in de tentoonstelling.
patricia kaersenhout
De start van het herdenkingsjaar van de slavernijverleden zet het werk van kaersenhout vol in de aandacht. Ze cureerde een tentoonstelling over kolonialisme in de Kunsthal, doet mee aan groepstentoonstellingen wereldwijd en kreeg dus een solo-tentoonstelling in het Bonnefanten.
Haar activistische werken sluiten aan bij de behoefte aan representatie van zwarte kunstenaars en herijking van het verleden. Haar werk is actueel. In de installatie “What a piece of work is man” toont ze videobeelden van uiteenspattende beelden, als reactie op de sloop van koloniale monumenten. In “Mea Culpa” daagt ze mensen, bedrijven en overheden uit om na te denken over hun eigen rol in het slavernijverleden.
Visueel
Vaak staat de activistische boodschap van kaersenhout’s werk centraal in besprekingen van haar werk. Maar daarmee doe je haar kunstenaarschap tekort. Het is de sterke vormentaal in haar werken waardoor de boodschap zo gaat leven. De installaties van patricia kaersenhout zijn altijd visueel aantrekkelijk.
Voor de ontwikkeling van de Nederlandse kunst is het belangrijk dat hedendaagse kunstenaars als patricia kaersenhout solotentoonstellingen krijgen in Nederlandse musea. In deze tijd waarin musea afhankelijk zijn van blockbusters staan dit soort exposities steeds meer onder druk. Het is daarom geweldig dat het Bonnefanten museum jaarlijks toch exposities met jonge kunstenaars blijft programmeren.
