Op pad met Jan van Goyen en Aelbert Cuyp: Water en wolken in Dordrecht
Jan van Goyen en Aelbert Cuyp maakten ieder tientallen schilderijen van Dordrecht. De Grote Kerk, de boten op de rivier en de Hollandse wolkenluchten waren de ingrediënten voor hun succesvolle stadsgezichten. Een route door de stad op zoek naar de plek waar zij schilderden.
“Tiel is niet viel, (Zalt)Bommel geeft rommel en hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt.” stelt een zeemansrijmpje uit de 19e eeuw. Het is een verwijzing naar de lastige ondiepe vaarroutes door de verzanding van de rivier. Toch had Dordrecht niet altijd zo’n slechte naam. Dordrecht was de oudste stad van Holland en had een schitterende ligging bij de Biesbosch. Stadsgezichten van Jan van Goyen en Aelbert Cuyp waren daarom geliefd bij de rijke burgerij in de 17e eeuw.
Jan van Goyen
Jan van Goyen was de meester van het Nederlandse stadsgezicht. Vooral zijn schilderijen van Nijmegen, Rhenen en Dordrecht waren populair. Het zijn alledrie steden aan het water. Hierdoor kon Van Goyen water, wolken en land combineren op hetzelfde doek. Vaak gebruikte hij hiervoor grijs-bruine kleurtinten.
Jan van Goyen schilderde de stad zowel vanuit het Noorden (het huidige Papendrecht) als vanuit het Westen (Zwijndrecht). Op de bijgaande route bezoeken we Zwijndrecht (punt 31 op kaart) met veerlijn 22. Vanuit hier is er mooi uitzicht op de Grote Kerk, zoals bijvoorbeeld op bovenstaand schilderij uit het Dordrechts Museum. Van Goyen gebruikt hier een rij boten om diepte te creëeren met lijnperspectief.
Aelbert Cuyp
De Dordtse schilder Aelbert Cuyp begon te schilderen in de tijd dat Jan van Goyen succes had met zijn stadsgezichten. In Cuyp’s oudste schilderijen van Dordt imiteerde hij Van Goyen’s monochrome stijl (zie bovenstaand werk uit 1647). Maar vanaf de jaren 50 ontwikkelde Cuyp zijn eigen rijkere stijl met Italiaans licht.
In bovenstaand schilderij gebruikt Aelbert Cuyp het stadsgezicht om een historische gebeurtenis te laten zien. We zien een bezoek van Prins Maurits aan de stad. Hij staat op het schip met de Nederlandse vlag, omgeven door andere schepen. Een andere hoogwaardigheidsbekleder brengt een bezoek aan de prins in een sloep. Cuyp maakte het Oranjegezinde schilderij vlak na de vrede van Münster, waarin Nederland definitief onafhankelijk werd.
Eugène Boudin – de Maas bij Dordrecht
Johan Barthold Jongkind – de Haven van Dordrecht
Jongkind en tijdgenoten
In de 19e eeuw kwamen ook Franse schilders naar Dordrecht. Jongkind schilderde met hen aan de Normandische kust en vertelde ze over Nederland. Jongkind schilderde zelf Dordrecht ook enkele keren. Op bovenstaand schilder zien we de Grote Kerk vanaf de gracht (halverwege route 57 naar 55).
Het is opvallend dat de Franse kunstenaars een ander beeld van Dordrecht geven dan de Nederlanders. Neem bijvoorbeeld het bovenstaande schilderij van Daubigny. Molens en schepen domineren het beeld. Het zou ieder stadje in 19e eeuws Nederland kunnen zijn. Net als Monet en Signac was Daubigny op zoek naar een typisch Nederlands plaatje, niet naar een afbeelding van Dordrecht in het bijzonder.
De wandeling door Dordrecht start van het centraal station en maakt gebruik van het wandelnetwerk in de stad. In onderstaande pdf kunt u de wandeling vinden. Heel veel wandelplezier!
In 2023 bestaat KunstVensters 15 jaar! De hele zomer publiceren we daarom kunstroutes om zelf op pad te gaan in Nederland naar de mooiste kunstplekjes! Volg ons via social media of de nieuwsbrief om niets te missen!
