Nederland door de ogen van Claude Monet

Claude Monet schilderde 42 schilderijen in Nederland. Het is precies 150 jaar geleden dat hij ons land voor het eerst bezocht. Hij werd verliefd op de groene huisjes van Zaandam en schilderde de wind, het water en het Hollandse licht.

Tijdens de Frans-Duitse oorlog van 1870 ontvluchtten veel kunstenaars Frankrijk. Monet, Sisley en Pissarro trokken naar Londen, waar ze het leven in de stad schilderden. Voordat Monet terugkeerde naar Parijs, bracht hij vier maanden door in Zaandam. In juni 1871 kwam Monet aan in Nederland, deze maand precies 150 jar geleden.

Collage van schilderijen die Claude Monet maakte aan de Zaan

Zaandam
Na zijn aankomst in Zaandam schreef Monet een brief aan Pissarro: “We hebben bijna heel Holland doorkruist en werkelijk, wat ik ervan gezien heb, leek me veel mooier dan wat men zegt. Zaandam is bijzonder opmerkelijk. Er is genoeg te schilderen voor een heel leven.” Het is duidelijk dat Zaandam Monet inspireerde, want hij schilderde er 24 doeken in 4 maanden tijd. In 8 maanden Engeland was hij slechts tot 6 schilderijen gekomen.

Waarschijnlijk had Monet in zijn tijd in Zaandam een bootje tot zijn beschikking. Veel schilderijen van de haven en de molens aan de Zaan lijken gemaakt vanaf het water. De Nederlandse schilderijen van Monet zijn kleurrijker dan zijn Engelse periode. De groene huisjes van Zaandam en de helder blauwe lucht springen van het doek. “Huizen in alle kleuren, molens bij honderden en verrukkelijke boten”, schreef Monet aan Pissarro.

Jongkind
Waarschijnlijk trok Monet naar Nederland op suggestie van Jongkind, die hij aan de Normandische kunst ontmoet had. Monet heeft altijd veel interesse gehad voor de lichtval in verschillende gebieden, seizoenen en tijden van de dag. Monet experimenteerde rond 1870 met felle kleuren die hij onverdund op het doek aanbracht om ‘het Hollandse licht’ te vangen.

Het is niet precies bekend waarom Monet naar Zaandam kwam, maar mogelijk was dit vanwege de positieve beschrijvingen in reisgidsen. Monet schilderde taferelen aan de Zaan, waarin de weerspiegeling van huizen en boten op het water de hoofdrol speelt. Door veel bewegende onderwerpen als molens, zeilen en riet te schilderen, voel je zelfs 150 jaar later nog dat er wind gestaan moet hebben. De Zaanse doeken van Monet zijn altijd in beweging.

Collage van schilderijen met molens die Claude Monet maakte in Zaandam

Latere bezoeken
Op de terugweg naar Frankrijk maakte Monet een tussenstop in Amsterdam, maar hoelang hij in de stad verbleef is onbekend. Hij vertrok op 8 oktober uit Zaandam en was op 19 november in Parijs. Er zijn twaalf schilderijen van Amsterdam bekend, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat deze in 1871 zijn gemaakt.

Het formaat en het kleurgebruik is erg verschillend van zijn Zaanse doeken en bovendien zijn er verschillende schilderijen in de sneeuw te zien. Veel kunsthistorici denken daarom dat Monet rond 1874 nogmaals in Amsterdam verbleven moet hebben, maar van dit tweede bezoek zijn geen bronnen bewaard gebleven.

Schilderijen die Claude Monet maakte in Amsterdam

Sporen van Monet
Zeker weten we in ieder geval dat Monet in de lente van 1886 een bezoek bracht aan Den Haag en de Bollenstreek. Monet was destijds in Nederland op uitnodiging van de ambassadeur en raakte erg onder de indruk van de felle kleuren van de bollenvelden. Tientallen jaren vertelde hij hier nog over.

Monet had een bijzondere band met Nederland. Zijn schilderijen van Nederland zijn over de hele wereld terecht gekomen, maar gelukkig hebben het Van Gogh Museum en het Zaans Museum drie werken in hun bezit.

Maar wie echt de sporen van Monet in Nederland wil volgen, kan het best zelf afreizen naar Zaandam. De stichting Monet in Zaandam heeft een Monet atelier ingericht met replica’s van alle Zaanse werken. Daarnaast bieden ze een rondwandeling voor groepen langs de belangrijkste plaatsen waar Monet heeft gewerkt.