De Koeien van Cuyp stonden in Italiaans Licht

400 jaar geleden werd Aelbert Cuyp geboren in Dordrecht. Cuyp schilderde zonnige landschappen met koeien en paarden aan het water. Zijn schilderijen waren een inspiratie voor Nederlandse en Engelse landschapsschilders. Toch is de Amsterdamse markt die naar Cuyp vernoemd is, tegenwoordig bekender dan zijn werk. Tijd om Cuyp te herontdekken!

Waar buitenlandse kunstenaars vaak statige ruiterstukken schilderen, is Nederland een land van koeienschilders. Al in de Gouden Eeuw maakten Nicolaes Berchem, Paulus Potter en Aelbert Cuyp tekeningen en schilderijen van dit oer-Hollandse beest. Cuyp trok de weilanden in en schilderde de koeien die aan de Maas stonden. Vaak is zijn thuisstad Dordrecht op de achtergrond te zien.

Koeien

Cuyp werd opgeleid in het atelier van zijn vader Jakob, die eveneens landschapsschilder was. Al in zijn eerste schilderijen zien we veel koeien. Zijn stijl is in deze vroege jaren verwant aan Jan van Goyen, met typische Nederlandse wolkenluchten en een vrij donker kleurpalet. Vooral het slim gebruik van licht-donker contrasten nam hij over.

Evenals Van Goyen maakte Cuyp ook reizen door Nederland om verschillende landschappen te ontdekken. Zo bezocht hij Nijmegen en Arnhem. In Nijmegen schilderde Cuyp de Valkhofburcht, die ook door Jan van Goyen meerdere keren werd afgebeeld in zijn schilderijen.

Italiaans licht

Rond 1645 kwam Cuyp in contact met Jan Both, die naar Italië was gereisd. Hij raakte geïnspireerd door het Italiaanse licht in Both’s werk, dat veel geel en oranje tonen had. De schilderijen kregen hierdoor een warme rustige uitstraling. Vergelijk het kleurgebruik in bovenstaande schilderijen van Van Goyen en Cuyp maar eens.

Soms levert de Italiaanse stijl van Cuyp vreemde combinaties op. Neem de typisch Nederlandse winterportretten van schaatsers op een bevroren rivier. In Cuyp’s schilderijen schaatsen de mensen in de Italiaanse zomerzon. Ook gebruikte hij steeds vaker berglandschappen als achtergrond bij Nederlandse landschappen.

Engeland

Cuyp’s landschappen vol paarden en koeien waren populair Engeland en de Verenigde Staten. Op grote schaal werden de schilderijen van Cuyp uit Nederland geïmporteerd. Kunstenaars als John Constable en William Turner lieten zich inspireren door Cuyp’s schilderijen.

Het oeuvre van Aelbert Cuyp is ondanks zijn succes redelijk beperkt gebleven. In 1658 trouwde hij met Cornelia Bosman en snel hierna werd hij diaken van de Hervormde Kerk. Het betekende dat Cuyp vrijwel volledig stopte met schilderen. Uit de laatste dertig jaar van zijn leven is geen enkel schilderij bewaard gebleven.

Door de Engelse en Amerikaanse opkoop van zijn schilderijen was er in 1880 geen werk van Cuyp meer in Nederland te vinden. Door inspanningen van het Rijksmuseum en het Dordrechts museum zijn gelukkige weer meerdere werken terug naar Nederland gehaald. Het Dordrechts Museum had dit jaar vanwege Cuyp’s 400e verjaardag een grote tentoonstelling over zijn werk en de Engelse navolgers gepland. Maar vanwege de coronacrisis is deze expositie uitgesteld tot het najaar van 2021. Nog even wachten dus!