Aantrekkelijke vrouwen, donkere kleuren en mythologische onderwerpen waren het handelsmerk van Franz von Stuck. Als mede-oprichter van de Münchener Secession zorgde hij voor de eerste moderne kunst van Duitsland. Zijn mysterieuze schilderijen van aantrekkelijke vrouwen hadden altijd een donker randje. Ondanks zijn beroemdheid aan het eind van de 19e eeuw, is Franz von Stuck’s werk buiten Duitsland grotendeels in de vergetelheid geraakt.
De strenge kunstacademie van München moest niets hebben van vernieuwende kunststromingen als het impressionisme en het symbolisme. Jonge kunstenaars voelden zich beperkt door deze conservatieve houding. 96 kunstenaars waaronder Franz von Stuck richtten in 1892 daarom de Münchener Secession op, een kunstenaarsvereniging voor vernieuwende kunst. Samen organiseerden ze tentoonstellingen en organiseerden ze bijeenkomsten. De groep was een inspiratie voor Weense Secessie van Gustav Klimt (opgericht in 1897) en de Berlijnse Secessie (1898).
Femme Fatale
In het eerste jaar na de oprichting van de Münchener Secessie raakte Franz von Stuck in de ban van de verleidelijke vrouw. De ultieme ‘Femme Fatale’ was voor hem Eva. Met haar aantrekkelijke naakte lichaam verleidde ze Adam om zich tegen God te keren. Eva was voor Von Stuck de inspiratie voor twee schilderijen. Hierop wordt Eva naakt getoond met een slang om haar lichaam, als symbool voor zonde en seksualiteit. Het linker schilderij leverde hem een Gouden medaille op tijdens de Wereldtentoonstelling van Chicago.
Na dit succes was zijn naam gevestigd en begon hij ook andere Bijbelse figuren te schilderen in eenzelfde stijl. Von Stuck schilderde Judith die Holofernes verleidde en hem onthoofde, Batseba die David verleidde tot overspel en Salomé die Herodes verleidde en zo Johannes de Doper liet onthoofden. Alle schilderijen kennen een dominante donkere kleur (rood, paars, blauwgroen) en tonen de schoonheid van het vrouwenlichaam. Na de ingetogen Eva in zijn eerdere schilderijen zien we nu vrouwen die lijken te genieten van hun erotische macht.
Mythologie
Nu de femme fatales hem een grotere klantenkring hadden gebracht, begon Franz von Stuck meer mythologische verhalen te schilderen in dezelfde donkere stijl. Hij werkte in de symbolistische stijl van Gustav Moreau, maar combineerde dit met een moderne manier van schilderen. Zijn losse penseelstreek lijkt meer op Lovis Corinth, die samen met hem in de Münchener Secession actief was.
Opvallend is dat de schilderijen van Franz von Stuck in de loop der jaren steeds rustiger worden. De Wilde Jacht uit 1899 is nog een vol doek is met veel figuren en actie. We zien op de voorgrond Medusa die later werd onthoofd door Perseus, met haar hoofdhuid vol slangen. Achter haar staat een soort duivel te paard omgeven door gillende vrouwen en doden. Maar latere schilderijen zoals de werken van Herakles (1915) en Pygmalion (1926) zijn rustiger en minder gedetailleerd. Von Stuck gebruikt nu dikkere lijnen, die lijken geïnspireerd op de Duitse expressionisten.
Vergetelheid
Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog was Franz von Stuck één van de beroemdste kunstenaars van Europa. Maar na de opkomst van het futurisme, kubisme en de abstractie voelde zijn werk ouderwets. Hoewel Von Stuck bleef schilderen tot in de jaren twintig, werd zijn werk na de oorlog bijna totaal genegeerd.
Pas de afgelopen decennia is er een herwaardering voor de kunst van Franz von Stuck, met name in Duitsland. Zijn luxe huis en atelier, de Villa Stuck, die hij liet bouwen op het hoogtepunt van zijn succes is tegenwoordig een museum. De buitenkant van het gebouw ziet er uit als een Italiaans palazzo, maar binnenin opent zich een extravagant jugendstil ontwerp waarin kunst en design samenkomen. De Villa in München biedt zo de beste plek om het werk en de omgeving van Franz von Stuck te leren kennen!
Vergeten Kunstenaars
Kate en Christoffel Bisschop – William Adolphe Bouguereau – Paul Bril – Joost van Geel – Artemisia Gentileschi – Mathieu Kessels – Jean Paul Laurens – Bart van der Leck – Peter Lely – Edmonia Lewis – Jan Lievens – Jean Étienne Liotard – Jan Maelwael – Suze Robertson – Henriëtte Ronner-Knip – Raden Saleh – Elisabetta Sirani – Joaquin Sorolla – George Stubbs – Franz von Stuck – Vasili Veresjtsjagin – Rombout Verhulst – Franz Xaver Winterhalter – Anders Zorn
