Van Hiawatha tot Cleopatra: de Beelden van Edmonia Lewis

Zwart, vrouw en Native American, het was voor Edmonia Lewis vrijwel onmogelijk om kunstenaar te worden in het 19e eeuwse Amerika. Toch kreeg ze international bekendheid met haar neoclassicistische marmeren beelden van sterke vrouwen. Wat was haar geheim?

Als één van de eerste zwarte vrouwen kreeg Edmonia Lewis in 1852 de mogelijkheid te gaan studeren aan Oberlin College, Ohio. Voor de 19e eeuw was dit vooruitstrevend, maar Lewis kreeg minder lessen dan mannen en werd opgeleid tot lerares of huishoudster.

Edmonia Lewis was de dochter van een zwarte man van Haïtiaanse afkomst en een vrouw met native american roots. Ze had voortdurend te maken met racisme. Zo moest Lewis voor de rechter verschijnen nadat ze werd beschuldigd van vergiftiging van haar mede-studenten. Ze werd vrijgesproken, maar uiteindelijk moest toch zonder diploma de school verlaten. Het was een moeilijke tijd.

Native American

Na haar vertrek uit Ohio, begon Lewis een eigen atelier in Boston. Hier wist ze haar zwarte huidskleur voor het eerst in haar voordeel te gebruiken. In Amerika streden actiegroepen voor de afschaffing van de slavernij en gelijke rechten voor African en Native Americans. Lewis besloot in opdracht portretbustes te maken en vond bij de anti-slavernij-protestanten een goede afzetmarkt.

Haar doorbraak was een marmeren buste van kolonel Robert Gould Shaw, de eerste legerleider van een regiment waarin ook zwarte soldaten meevochten. Ze produceerde 100 gipsen replica’s van de populaire officier en verkocht deze tegen een betaalbare prijs aan een groot publiek. Met de winst kocht ze een ticket naar Rome, weg van het racistische Amerika.

Italië

In Rome voelde Edmonia Lewis voor het eerst de vrijheid om zichzelf te zijn. Ze werd opgenomen in een groep progressieve Amerikaanse expats, waaronder de schrijver Henry James. Voor het eerst durfde ze de onderwerpen te kiezen die haarzelf aan het hart gaan. Ze duikt in de verhalen van haar voorouders en beeld hen uit in een neoclassicistische stijl.

Tussen 1866 en 1872 voltooide ze een reeks marmeren sculpturen over Hiawatha en Minnehaha, gebaseerd op het epos The Song of Hiawatha (1855) van Henry Wadsworth Longfellow. Hoewel dit gedicht geschreven is vanuit het perspectief van een witte man, gaf het gedicht Edmonia Lewis de mogelijkheid oorspronkelijke inwoners van Amerika te laten zien.

In Italië bestudeerde Lewis de Italiaanse beeldhouwkunst uit de Renaissance en de Barok. Zo plaatste ze in beeld “Indian Combat” een man op de grond tussen de benen van een andere vechter. Deze compositie is direct gekopieerd van Giambologna’s Sabijnse Maagdenroof uit de Loggia dei Lanzi in Florence.

Edmonia Lewis – het Huwelijk van Hiawatha

Slavernij

Slavernij was een belangrijk thema in haar werk. In ‘Forever Free’ (afbeelding boven dit artikel) is die vrijheidstrijd letterlijk uitgebeeld. De man heeft de ketenen losgebroken aan zijn arm hangen. Eindelijk vrijheid!

In een ander beeld toont ze Hagar uit het Oude Testament. Hagar is als slaaf zwanger geraakt van Abraham omdat zijn vrouw Sara niet zwanger kon worden. Maar nadat Sara alsnog haar eigen zoon Isaäk kreeg, werd Hagar zonder pardon het huis uitgezet. Hagar is een symbool voor de omgang met uit Afrika afkomstige tot slaaf gemaakte mensen. De bescheiden houding van het beeld van Lewis toont de afhankelijkheidspositie van de zwarte vrouwen in de Verenigde Staten

Cleopatra

Rond 1880 was het neoclassicisme niet langer in de mode en raakten de beelden van Edmonia Lewis in de vergetelheid. Haar beeld van de Dood van Cleopatra werd in 1876 nog tentoongesteld op de Centennial Exposition van 1876 in Philadelphia. Maar in de volgende jaren, deed het dienst als decorstuk in café en als grafsteen voor een overleden renpaard dat Cleopatra heette. Pas in 1994 werd het beeld teruggevonden en als meesterwerk herkend. Sindsdien wordt het tentoongesteld in het Smithsonian in Washington DC.

De laatste jaren staan de beelden van Edmonia Lewis opnieuw in de aandacht. Niet alleen vanwege haar bijzondere levensverhaal, maar vooral ook vanwege de kwaliteit van haar werk. Originaliteit en doorzettingsvermogen waren de basis voor haar succes!