Waar verbaasde je je over als kind? Was je onzeker over je lichaam in de puberteit? Het zijn gedachten die we snel vergeten als we ouder worden. De pure foto’s van Rineke Dijkstra brengen je weer even terug naar het verleden.
Julie beschermt haar baby tegen de flits van de camera. Rineke Dijkstra fotografeerde Julie en twee andere jonge moeders vlak na de geboorte van hun kind. De fysieke en emotionele uitputting is te zien op de gezichten. Toch zijn de moeders ook trots en blij met de geboorte van hun baby.
Kwetsbaar
De portretten van Dijkstra tonen de kwetsbare kind van de mens. Begin jaren 90 werd Dijkstra beroemd met de serie strandportretten van kinderen in badkleding. Je voelt het ongemak van de adolescenten in hun ontwikkelende lichaam. Het is de kracht van Rineke Dijkstra. In lange fotografie-sessies probeert ze het moment te vangen, dat de kinderen hun pose laten vallen en even zichzelf zijn.
De belevingswereld van kinderen speelt een hoofdrol in de werken van Dijkstra. In de video ‘I see woman crying’ zien we een schoolklas praten over een schilderij van Pablo Picasso. In ‘The Krazyhouse’ geeft ze een beeld van de lichaamstaal en kledingcodes van jongeren, door ze te laten dansen. De film (fragment op YouTube) toont dezelfde kwetsbaarheid als in haar strandportretten.
De tijd
Vaak toont Rineke Dijkstra kinderen en jong volwassenen. De foto’s en films van Rineke Dijkstra raken emoties, die je kan herkennen. De getoonde personen zijn zo kwetsbaar dat je weg wil kijken. Alsof je weer even mee kan voelen met een emotie uit het verleden. Het voelt herkenbaar en toch ongemakkelijk.
Soms maakt Dijkstra het proces van ouder worden letterlijk zichtbaar, door dezelfde persoon lange tijd te volgen. Zo maakte jaarlijks een foto van de Bosnische Almerisa, die tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië naar Nederland vluchtte. In zestien foto’s zie je haar ouder worden van onzeker meisje naar volwassen vrouw.
Fotografie in Nederland
Dijkstra is voorloper binnen een sterke generatie Nederlandse fotokunstenaars. Ook Anton Corbijn, Erwin Olaf, Frans Lanting en Desiree Dolron hebben internationaal succes (zie insert). Nederland is ook thuisbasis van de World Press Photo, waarmee jaarlijks veel aandacht voor fotografie wordt gegenereerd.
Toch zijn weinig Nederlandse fotografen zo succescol als Rineke Dijkstra. Haar werk hing in het Stedelijk Museum, het MoMA en het Guggenheim in New York en het Europees Huis van de Fotografie in Parijs. Ze won de Nederlandse Johannes Vermeer prijs en de prestigieuze Hasselblad Award, de hoogste eer voor fotokunst.
Meer artikelen uit de Canon van de Nederlandse Kunst:
Sir Lawrence Alma Tadema: Van Friesland naar Hollywood
Jan Schoonhoven: Rust, reinheid en regelmaat
Judith Leyster: Pionier van de Genrekunst
Nola Hatterman: Suriname in de spotlight
Karel Appel: Kind voor altijd!
Karel van Mander: Schilder en schrijver die de Renaissance naar Haarlem bracht
Charley Toorop: Portret van het Leven
Gebruikte Johannes Vermeer een camera obscura?
Daan Roosegaarde: Uitvinder en kunstenaar voor een betere wereld
M.C. Escher: Oneindige onmogelijkheden
de Gebroeders Maris: Schilderen tussen de koeien
Frans Hals: Grootste Portretkunstenaar van de Gouden Eeuw
Fibula van Dorestad: Ambachtswerk uit de Middeleeuwen
Marinus Boezem: Spelen met de natuur
