Gerrit Rietveld ontwierp in 1924 zijn eerste huis volgens zijn vernieuwende modernistische principes. De bouw van het huis resulteerde niet alleen in architecturaal hoogtepunt, maar ook in een levenslange affaire met de opdrachtgeefster: Truus Schröder-Schräder. Het verhaal van hoe de ontwikkeling van een huis Rietveld een ’tweede gezin’ gaf.
Gerrit Rietveld was de zoon van een meubelmaker. In de werkplaats van zijn vader leerde hij technieken, maar raakte hij verveeld door de degelijke en conservatieve ontwerpen. Rietveld wilde meer! Dus ging hij naast het werk bij zijn vader ook eigen meubelen ontwerpen, die sober en strak waren van vorm. Ook begon hij een gezin, hij trouwde in 1911 met Vrouwgien Hadders en kreeg zes kinderen.
De moderne ontwerpen van Rietveld vielen op door hun openheid. Al snel kwam hij in contact met kunstenaars van de Stijl beweging, zoals Theo van Doesburg en Robert van ’t Hoff. Ook kwamen er rijke opdrachtgevers, zoals de familie Schröder die hem in 1921 vroegen een kamer te verbouwen. Rietveld’s vrouw had moeite met de nieuwe modernistische koers van haar man. Toen hij ook nog zijn reformatorische geloof achter zich liet, werd de afstand tussen Rietveld en zijn vrouw steeds groter.
Van Meubelmaker tot Architect
Het verhaal van het leven van Gerrit Rietveld komt pas echt tot leven bij een bezoek aan het Rietveld-Schröderhuis. Bij binnenkomst krijgt iedere bezoeker schoenhoezen aan om te voorkomen dat binnen alles smerig wordt. Kinderen wordt nog eens extra op het hart gedrukt dat niets aangeraakt mag worden. Het mag duidelijk zijn: dit stukje de Stijl erfgoed wordt met veel zorg onderhouden en bewaakt.
Gerrit Rietveld ontwierp het Rietveld-Schröderhuis als woning voor mevrouw Schröder in 1924, nadat haar man was overleden. Het was zijn eerste echte opdracht als architect, nadat hij eerder iconische meubels had ontworpen. Zijn beroemde rood-blauwe stoel wordt tegenwoordig ook tentoongesteld in het Rietveld-Schröderhuis. In het huis van Truus Schröder werd op de benedenverdieping ook een kamer voor Rietveld ingericht. Hij gebruikte het als ontwerpruimte voor zijn architectenbureau, maar de kamer betekende ook dat hij onderdeel werd van het Schrödergezin.
Loft avant la lettre
Bij een bezoek aan het huis wordt je rondgeleid door een gids en een audiotour. Samen ontdek je kamer voor kamer en laten we eerlijk zijn: beneden is het huis niet heel bijzonder. Hoe anders is dit op de bovenverdieping. Gerrit Rietveld maakte van de gehele bovenverdieping een grote ruimte die met verschuifbare wanden in kleine kamers kon worden opgedeeld. Dit revolutionaire ontwerp zorgde ervoor dat slapen, wonen en eten in dezelfde ruimte plaatsvond, als een soort loft avant la lettre.
De uitvoering van dit ontwerp voelt door het gebruik van simpele materialen als hout soms erg primitief aan. Het verraadt ook een beetje Rietveld’s achtergrond als meubelmaker. Het is alsof je zit opgesloten in een van zijn kasten, waarin ieder deurtje en klepje beweegbaar is. Ook de grote panelen aan de buitenkant van het huis lijken rechtstreek gekopieerd uit een Rietveld-stoel, inclusief primaire kleuren. De meubelmaker Rietveld was een maatje groter gegaan.
Bezoek
De liefde van Rietveld ging verder dan het huis. Hij had een lange liefdesrelatie met Truus Schröder, die hem ook hielp bij zijn ontwerpen. Na de dood van Rietveld’s vrouw, trok hij definitief in bij Truus Schröder in het huis dat hij zelf had ontworpen. In 1964 blies hij er zijn laatste adem uit. Een bezoek aan het Rietveldhuis is daarmee ook een bedevaart naar de overlijdensplaats van Gerrit Rietveld.
Hoe zorgzaam de gids met schoenhoezen ook met de binnenkant van het Rietveldhuis omgaat, buiten lijkt het belang van het erfgoed minder goed verzorgd te zijn. Waar in de jaren 20 de ramen van het Rietveld-Schröderhuis uitzicht gaven over weilanden en slootjes, is er tegenwoordig een vierbaans autoweg naast het huis te zien. Bescherming van erfgoed gaat blijkbaar maar tot de drempel van de voordeur.
In 2017 is het 100-jaar geleden dat de Stijl werd opgericht. //Vensters herdenkt dit het hele jaar met artikelen over deze kunststroming.
 |
 |
