Deze maand werd bekend dat er twee vervalste schilderijen van Lucas Cranach en Frans Hals zijn gevonden. Eerder werden de schilderijen voor miljoenen door officiële veilinghuizen verkocht. Mogelijk zijn er tientallen vervalste werken in omloop. De kunstwereld spreekt van het grootste schandaal van de eeuw. Wat weten we tot nu toe? KunstVensters zet de feiten op een rijtje.Â
Hoe kwam de zaak aan het licht?
In 2015 begon de Franse justitie een onderzoek naar een schilderij van Venus dat gemaakt zou zijn door Lucas Cranach. Het werk werd door de prins van Liechtenstein gekocht voor 7 miljoen euro en werd eerder dit jaar in beslag genomen tijdens een tentoonstelling in Aix-en-Provence. Experts van het Louvre en het Kunsthistorisch Museum in Wenen buigen zich op dit moment over de echtheid van het werk.
De afgelopen jaren zijn meerdere werken verkocht door de Parijse kunstverzamelaar Giulano Ruffini zonder dat hij een duidelijke oorsprong van de werken kon geven, waaronder het werk van Lucas Cranach. Vanwege de twijfels over de echtheid van het schilderij van Cranach, werden ook andere schilderijen die afkomstig zijn van dezelfde kunsthandelaar onderzocht. Het ging onder meer om een werk van Frans Hals.
Hoe werd de zaak bewezen?
Eerder deze maand werd bekend dat onderzoek naar Portret van een Man van Frans Hals heeft uitgewezen dat het werk een vervalsing betreft. Het werk werd in 2011 door Sotheby’s voor meer dan 10 miljoen euro verkocht en komt oorspronkelijk uit de collectie van Ruffini. Het werk zou materialen bevatten die onomstotelijk van later dato zijn dan uit de 17e eeuw. Hiermee werd voor het eerst definitief bewezen dat een werk uit de collectie van Ruffini een vervalsing is.
De ontdekking van de vervalsingen van Lucas Cranach en Frans Hals lijken slechts het begin van een grote reeks. De Franse justitie doet op dit moment onderzoek naar 20-25 werken. Er lijkt een meestvervalser actief te zijn die op grote schaal meerdere grote meesters heeft nagemaakt. Het is geraffineerd gedaan. Hij gebruikt oude materialen en hij kiest voor schilders wiens werk weinig onderzocht is. Geen werken dus van topmeesters als Rembrandt of Titiaan, maar schilders die net iets minder bekend zijn.
Welke schilderijen gaat het om?
Justitie probeert op dit moment een volledige lijst samen te stellen van verdachte werken. Maar het lijkt in ieder geval te gaan om David en Goliath van Orazio Gentileschi, Sint Hieronymus van Parmigiano en een portret van Pontormo. Ook duikt recent het vermoeden op dat Hoofd van Jezus van Correggio mogelijk een vervalsing is uit deze zaak.
De politie verwacht de komende weken een lijst naar buiten te brengen met verdachte kunstwerken. Vermoedelijk staan hier werken op van Jan of Pieter Brueghel, Van Dyck, Bronzino, Parmigianino, Solario, Van Bassen, Grimmer en Coorte. Maar binnen de kunstwereld is op dit moment iedere recente ‘vondst’ zonder duidelijke afkomst verdacht.
Het lijkt de meest omvangrijke vervalsingszaak sinds in de jaren 40 Han van Meegeren werd ontmaskerd als vervalser van Johannes Vermeer. De kwaliteit van de vervalsingen is zo goed, dat experts van veilinghuizen en musea het niet eerder hebben gezien. Slechts door uitgebreid materiaalonderzoek komt de vervalsing nu aan het licht. Het stelt de kunstwereld voor de vraag: “Hoe betrouwbaar zijn de oordelen van experts die denken de toets van de meester te kunnen herkennen?”. Er gaan stemmen op om uitgebreid materiaalonderzoek op grotere schaal toe te gaan passen. Zeker voor werken die geen duidelijke afkomst hebben.
De komende maanden zal er ongetwijfeld meer duidelijkheid komen over de omvang van deze vervalsingszaak en zullen nieuwe schilderijen gevonden worden. Zodra er meer nieuws is, zal //Vensters hiervan verslag doen.
