Museum Van Bommel Van Dam zet Melle terug in schijnwerpers

Melle was jarenlang een buitenstaander in de kunstwereld. Zijn schilderijen vol piemels en vulva’s spotten met de goede smaak. Museum Van Bommel Van Dam zorgt dit najaar voor eerherstel voor Nederland’s grootste surrealist.

Melle Oldeboerrigter (1908-1976) schilderde surrealistische werken, terwijl de internationale kunstwereld in de ban was van de abstracte kunst. Tegen de stroom in, bouwde Melle tijdens zijn leven naam en faam op met zijn knotsgekke taferelen vol kleur en gekke wezens. Het leverde hem op het eind van zijn leven een lintje en grote tentoonstellingen op. Waarom raakte hij na zijn dood alsnog in de vergetelheid?

Grafische opleiding

Melle volgde een opleiding als letterzetter, typograaf en illustrator en werkte voor revolutionaire tijdschriften. Pas toen hij in 1930 bij Het Volk ging werken, kwam hij in artistieke kringen terecht. Hij ontmoette Max Ernst tijdens een reis naar Parijs en besloot zich op de kunst te richten.

Zijn doorbrak volgt bij tentoonstelling Kunst in Vrijheid in 1945, die ter ere van de bevrijding in het Rijksmuseum te zien was. Melle toonde hier “Germanendom” een confronterend schilderij met kinderlijkjes en opgehangen burgers. Hoewel Willem Frederik Hermans het werk prijsde in een recensie, besloot het museum twee luikjes voor het doek te plaatsen.

Moderne Jeroen Bosch

Na deze donkere naoorlogse jaren vindt Melle snel zijn eigen stijl. Vogels, kikkers, grachtenpanden en granaatappels zijn veelvoorkomende onderwerpen in zijn kleurrijke schilderijen. Het symbolische werk bevat verwijzingen naar grote thema’s als leven en dood of mens en natuur.

Maar een hoofdrol is weggelegd voor de penis. Vrijwel ieder schilderij in Museum Van Bommel Van Dam toont het mannelijk geslacht. Het zorgde er in 1955 voor dat twee schilderijen geweigerd werden voor een expositie in het Stedelijk Museum. Schoolkinderen zouden aanstoot kunnen nemen aan de geslachtsdelen op die werken. 

De associatieve schilderijen van Melle zijn ware zoekplaatjes. Vooral in de laatste zaal toont Melle zich een ware Jeroen Bosch. De grote schilderijen doen qua kleurenpatroon denken aan de Tuin der Lusten, maar zijn speelser en minder religieus.

Museum Van Bommel Van Dam

Sommige kunsthistorici zeggen dat Nederland nooit echte surrealisten heeft gehad. Ze zouden slecht passen bij de Nederlandse volksaard van ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’. Maar de knotsgekke schilderijen van Melle bewijzen het tegendeel. Bezoekers lopen met een grote lach door de museumzalen en praten over de gekke details in Melle’s werk.

Melle – schilder van een andere werkelijkheid is de eerste grote tentoonstelling van het vernieuwde Museum Van Bommel Van Dam. Dit sympathieke kleine museum in Venlo heeft zijn intrek genomen in het voormalig postkantoor en heeft ambitieuze plannen. Als de toekomstige exposities hetzelfde niveau halen als de huidige Melle-tentoonstelling, belooft dat veel goeds voor de toekomst!

Afbeelding boven artikel: Veronica, 1959, © 2022 Stichting Melle, c/o Pictoright