Salvador Dali was bang voor seks

Salvador Dali was nog maagd toen hij op vijfentwintigjarige leeftijd zijn toekomstige vrouw ontmoette. In het schilderij “The Great Masturbator” rekende hij af met al zijn angsten voor seksualiteit.

Salvador Dali groeide op in Figueres, een stadje in Noord-Spanje vlakbij de Franse grens. Vanuit Figueres ging Dali vaak naar de Middellandse zeekust, waar het natuurgebied Cap de Creus lag. Op de achtergrond van “De volharding der herinnering”, het schilderij met de hangende klokken, is Cap de Creus te zien. Het rotslandschap van Cap de Creus inspireerde Dali voor tientallen schilderijen.

Great Masturbator

In “the Great Masturbator” gebruikte Dali een rots in Cap de Creus als inspiratiebron. Hij zag in de rots een gezicht, zoals Jheronimus Bosch eerder deed in de Tuin der Lusten. Dali maakte het schilderij in de zomer van 1929, toen hij verliefd werd op Gala. Het was liefde op het eerste gezicht toen hij Gala voor het eerst ontmoette in Portlligat.

Dali’s verliefdheid veranderde zijn blik op seksualiteit. Op jonge leeftijd liet Dalí’s vader hem een boek over geslachtsziekten zien. Deze traumatische jeugdervaring maakte Dali bang voor seks. Sommige Dali-kenners denken dat de 25-jarige Dali nog maagd was toen hij Gala ontmoette. De titel “the Great Masturbator” zou dus op hemzelf slaan.

Boven: Dali bij Cap de Creus & de Tuin der Lusten – Jheronimus Bosch (detail)
Onder: De volharding der herinnering – Salvador Dali

Angst

“The Great Masturbator” toont een vrouw bij de geslachtsdelen van een man. Je zou dit kunnen zien als Dalì’s seksuele bevrijding. Verwijzingen naar seksualiteit zitten in het hele werk verweven. Het ei dat in het zand is een verwijzing naar voortplanting. De witte lelie staat symbool voor ‘le petite mort’, de ‘kleine dood’ van het orgasme. Zelfs de gouden leeuw is een seksueel motief bij Dalí, omdat de leeuw de mythische ‘getande vagina’ voorstelt.

Maar ook andere angsten van Dalí zitten in het schilderij verstopt. Dalí’ was bang voor sprinkhanen en hij had vaak het gevoel dat insecten over zijn huid liepen. In “the Great Masturbator” is daarom een groep mieren en een reuze-sprinkhaan te zien. Dalí’s maakte zo een schilderij om zijn angsten te bezweren.

Zwanen reflecteren als olifanten – Salvador Dali

Gala

In de schilderijen van Salvador Dali speelt Gala vaak een hoofdrol. Als moeder in een Maria-achtige compositie of als aantrekkelijke naakte vrouw tussen de tijgers. Vaak blijft Dalì ook het rotsachtige landschap aan de Middellandse zee gebruiken als achtergrond voor zijn werk. Ondanks dat Dalì lange tijd in Parijs en New York werkte, kwam hij altijd terug naar de Noord-Spaanse kust.

Gala zou zijn hele leven Dalì’s muze blijven, maar Dalì raakte seksueel nooit helemaal bevrijd van zijn angsten. Gala had daarom talloze affaires met jongere mannen. Over Dali zijn vooral verhalen bekend dat hij toekeek hoe andere mensen (waaronder zijn eigen vrouw) seks hadden. Dalì’s seksleven was daarmee net zo surreëel als zijn schilderijen.