Afgelopen week was de langverwachte Brueghel tentoonstelling in het Bonnefanten eindelijk te bezoeken. Tijdelijk opende het museum zijn deuren voor een pilot met toegangstesten. Brueghel en zijn tijdgenoten is een interessante tentoonstelling vol maatschappijkritiek.
Congrescentrum MECC, normaal de thuishaven van Tefaf, is de plek waar ik me laat testen voor mijn bezoek aan het Bonnefanten. De coronasneltest is een verplicht onderdeel van de pilot Testen voor Toegang die afgelopen week in een select aantal musea is uitgevoerd. De situatie in Maastricht is ideaal, de testlocatie ligt slechts 800 meter van het museum. Een uur voor het bezoek testen en daarna snel naar binnen.
Toch even spannend. Ik voel me fit en gezond, maar ik zou niet de eerste zijn die zonder klachten corona blijkt te dragen. Als de testuitslag positief is, wacht me een nieuwe test bij de GGD en tenminste 5 dagen quarantaine. Maar gelukkig, al na 20 minuten heb ik het negatieve testresultaat binnen. Het museumbezoek kan beginnen!
Pieter Brueghel II
In het Bonnefanten is tijdens de testdagen een tentoonstelling over de Pieter Brueghel de jongere te zien. De expo had eigenlijk al op 2 maart moeten openen, maar is nu voor een select aantal bezoekers voor het eerst te zien.
Pieter Brueghel II kopieerde veelal de schilderijen van zijn vader Pieter Brueghel de oude. Van de volkstelling in Bethlehem (afbeelding boven dit artikel) zijn maar liefst 13 versies bekend. De kopieën zorgden voor een grote bekendheid van Brueghel’s werk. In de 16e eeuw was het veel moeilijker om internationale bekendheid te krijgen omdat foto’s nog niet bestonden en de boekdrukkunst nog in de kinderschoenen stond.
Kruisdraging
De tentoonstelling opent spectaculair! In Maastricht zijn 5 versies van de Kruisdraging van Christus naast elkaar te zien, die allemaal door Pieter Brueghel de jongere en zijn werkplaats werden gemaakt. Het fascinerend om de kleine details tussen deze schilderijen te vergelijken.
De soldaten die Jezus naar Golgotha begeleidden zijn gekleed als Middeleeuwse ridders en dragen een banier van de Habsburgse keizer. Is dit verstopte maatschappijkritiek van Pieter Brueghel? Ziet hij de Habsburgers als kwade overheersers van de Nederlanden?
Het is typisch voor de schilderijen van Brueghel om de actualiteit in de Bijbelse afbeeldingen te verwerken. In de Prediking van Johannes de Doper lijkt hij een hagenpreek te schilderen: Calvinisten kwamen in de 16e eeuw buiten de stad in het geheim bij elkaar omdat hun geloofsuitoefening verboden was. Inderdaad is de stad in Brueghel’s schilderij op de achtergrond te zien.
Navolgers
In het Bonnefanten wordt het werk van Pieter Brueghel de jongere vergeleken met zijn tijdgenoten. In vroege werken is de kruisdraging vaak onderdeel van grote cycli over het leven van Christus. Pas in de tijd van Brueghel wordt de kruisdraging ook als los onderwerp getoond. Het is opvallend hoeveel tijdgenoten van Brueghel hun compositie op zijn werk hebben gebaseerd.
Later in de barok verschuift de aandacht steeds meer naar het lijden van Christus. In de tentoonstelling is dit zien in een olieverfschets van Peter Paul Rubens en een groot schilderij van Jacob Jordaens. Rubens kiest voor het moment dat Jezus bezwijkt onder het gewicht van het kruis. De heilige Veronica komt zijn gezicht afvegen met een doek. Volgens de legende zou de afdruk van Jezus’ gezicht op het textiel achterblijven.
Als het Bonnefanten sluit, word ik met de laatste bezoekers het museum uitgebonjourd. Het museum sluit voorlopig zijn deuren weer, maar voor mij was de pilot geslaagd. Soepele test, schitterende tentoonstelling!
Volgens het openingsplan van het kabinet zouden musea vanaf 11 mei mét sneltesten weer kunnen openen en mogelijk vanaf 26 mei zelfs zonder sneltesten. In alle gevallen met mondkapje en 1,5 meter afstand. Veel musea mikken daarom op 26 mei als mogelijke openingsdatum. Het is echter met de huidige coronabesmettingen en volle ziekenhuizen ernstig de vraag of deze datum gehaald gaat worden. Het kabinet zal hier in de komende weken over beslissen. Laten we hopen dat er in ieder geval genoeg tijd overblijft om deze tentoonstelling te bezoeken.
Wat zou Brueghel van deze situatie hebben gevonden? Ongetwijfeld had hij zijn eigen kritiek op het coronabeleid subtiel in zijn schilderijen verwerkt!
Tentoonstellingen in 2021:
Pieter Brueghel de jonge (Bonnefanten, Maastricht) – Slavernij (Rijksmuseum, Amsterdam) – Marinus Boezem (Kröller-Müller, Otterlo) – Bruce Nauman (Stedelijk, Amsterdam) – Eva Jospin (Noordbrabants, Den Bosch) – de Pest (Valkhof, Nijmegen) – Maria Magdalena (Catharijneconvent, Utrecht) – Berlinde de Bruyckere (Bonnefanten, Maastricht) – Beestenboel (Kunsthal, Rotterdam) – Nolde en Kirchner (Stedelijk, Amsterdam) – Artemisia Gentileschi (Rijksmuseum Twenthe, Enschede) – Aelbert Cuyp (Dordrechts Museum) – Willem van de Velde (Scheepvaartmuseum, Amsterdam) – Jacob Jordaens (Frans Hals, Haarlem) – Portretten (Rijksmuseum, Amsterdam) – Picasso en Giacometti (Voorlinden, Wassenaar) – Kaarslicht (Museum Gouda) – Allart van Everdingen (Stedelijk, Alkmaar) – JR (Groninger Museum) – David Hockney (Bozar, Brussel) – Frida Kahlo (Drents, Assen)
Mooi verslag over de tentoonstelling, een smaakmaker! Dank! Op het schilderij ‘De prediking van Johannes de Doper’, heeft de vrouw op helemaal linksonder op het schilderij een mondkapje op! Er is niets nieuws onder de zon!