Geroemd in zijn eigen tijd, verguisd in de eeuwen erna, maar herontdekt door de moderne kunstenaars. Frans Hals heeft altijd sterke reacties opgeroepen! In het Frans Hals Museum is nu te zien hoe moderne kunstenaars massaal naar Haarlem reisden om zijn ferme penseelstreek te bestuderen!
Het is met hedendaagse ogen bijna niet meer voor te stellen dat je Frans Hals’ werk niet mooi zou vinden. Toch pasten de schilderijen van Hals eeuwenlang niet bij de heersende mode. Aan de kunstacademies werden mythologische en bijbelse onderwerpen geschilderd in gelaagde composities. Als je losse penseelstreken kon zien, was dit een onvolkomenheid. De volkse types van Frans Hals en zijn ruwe penseelstreken hoorden hier dus absoluut niet in thuis.
Toen in 1850 de moderne kunstenaars de strijd aanbonden met de kunstacademies, werden de schilderijen van Frans Hals herontdekt. De Franse kunstcriticus Théophile Thoré-Bürger bezocht het Stedelijk Museum in Haarlem en beschreef enthousiast Hals’ werk. Hierdoor reisden kunstenaars uit Engeland, Duitsland en Frankrijk per stoomtrein of stoomboot naar Haarlem om Frans Hals te bestuderen.
Kopiëren
In de tentoonstelling Frans Hals en de Modernen is te zien welke kunstschilders het museum allemaal bezocht hebben. Dankzij het gastenboek van het museum is te achterhalen dat beroemde moderne kunstenaars als Edouard Manet, Gustave Courbet, John Singer Sargent, James McNeill Whistler en Vincent van Gogh in Haarlem zijn geweest. Ze bestudeerden de Nederlandse meester door zijn werk letterlijk te kopiëren.
In het Frans Hals Museum zijn de originele schilderijen van Hals nu opgehangen naast de kopieën van de moderne meesters. Soms schilderden ze exact het schilderij na, zoals Edouard Manet bij de Regentessen van het Oude Mannen Huis. Maar vaak maakten ze ook een kopie van slechts één van de karakters uit Frans Hals’ groepsportretten. Juist doordat de werken naast elkaar te zien zijn, is de bewondering van de moderne kunstenaars voor de ruwe penseelstreek van Hals goed te zien. In de kopieën zijn vaak nog bredere penseelstreken gebruikt, om dit effect te versterken.
Navolgen
In het tweede deel van de tentoonstelling is te zien hoe de moderne kunstenaars Frans Hals als inspiratiebron gebruikten voor hun eigen werk. Ronduit spectaculair is de zaal waarbij portretten van postbode Joseph Roulin en zijn vrouw Augustine Roulin van Vincent van Gogh zijn opgehangen tegenover twee portretten van Frans Hals. Hier is goed te zien hoe Van Gogh de composities van Frans Hals overnam. Deze vergelijking is mogelijk dankzij bruiklenen vanuit Amerika, waarin bovendien mooi het blauw-geel kleurgebruik van Van Gogh te zien is.
De zaal is exemplarisch voor de krachtige tentoonstelling die het Frans Hals Museum heeft neergezet. Het museum laat zien waar tentoonstellingen maken eigenlijk om gaat: kunst een verhaal laten vertellen. Deze ijzersterke tentoonstelling heeft alles in zich: sterke bruiklenen van over de hele wereld, de vertrouwde eigen collectie van het Frans Hals Museum, maar vooral het bijzondere verhaal van de herontdekking van Frans Hals door de moderne kunstenaars.
Weer een mooi kunstverhaal.