Claude Monet was 74 jaar oud toen hij aan het grootste project van zijn leven begon. Hij schilderde metersbrede doeken vol waterlelies. Zijn Japanse tuin diende als inspiratiebron. Kunstmuseum Den Haag laat dit najaar zien dat ouderdom geen vat kreeg op Monet. Monet’s waterlelies zijn sprankelend en tijdloos.

Ik sta in de eerste tentoonstellingszaal als ik plots een tik tegen mijn enkel krijg. Verschrikt kijk ik om. Een oudere man kijkt me vriendelijke aan en mompelt een verontschuldiging. In zijn handen heeft hij een rollator. Ik voel de metalen stang nog in mijn enkels staan. Ik kijk om me heen en zie dat ik de gemiddelde leeftijd flink omlaag haal. Tussen de vele grijze haren zie ik maar weinig gezinnen of jongeren. Het is het lot van de jonge kunstliefhebber.

Onbegrijpelijk, denk ik, zo weinig jonge mensen tussen deze kleurenpracht. Kunstmuseum Den Haag (voorheen het Gemeentemuseum) heeft flink uitgepakt. Veertig topstukken van Monet zijn naar Den Haag gehaald. Vanaf 1883 woonde Monet in Giverny en begon hij een Japanse watertuin. De tentoonstelling laat zijn liefde zien voor de tuin. Op de doeken schitteren waterlelies, wilgen en een karakteristieke brug. Buiten regent het, maar in het Kunstmuseum blijft het zomer.

De tentoonstelling is een slimme samenwerking met het Musée Marmottan Monet. Terwijl de Monet’s in Den Haag schitteren, is in Parijs nu een Mondriaan tentoonstelling te zien. Maar de expositie is meer dan een simpele uitruil. Dankzij slimme aanvullingen uit onder andere Londen en Zwitserland heeft het Kunstmuseum Den Haag een gebalanceerd overzicht van Monet’s tuinkunst opgetuigd.

Grands Décorations

Het zwaartepunt van de verzameling zijn de waterlelies die Monet schilderde aan het eind van zijn leven. De doeken waren bedoeld als ‘Grandes Décorations’ en hadden in een nieuw te bouwen Monet-museum moeten komen. Monet schilderde 8 gigantische werken waarin hij zijn tuin probeerde na te bootsen op het doek. Hij spendeerde 12 jaar aan het project.

Boven de waterlelies hadden 8 werken met Blauwe Regen moeten komen te hangen. Maar  het nieuwe museum werd uiteindelijk niet gebouwd en de waterlelies vonden hun plek in het Musée de l’Orangerie. De Orangerie was niet hoog genoeg, voor de Blauwe Regen. De 7 werken die Monet al afhad, bleven daarom tientallen jaren achter in zijn atelier. Pas in de jaren 50 werden de schilderijen geveild en raakten de schilderijen verspreid over de wereld. Vier van de zeven doeken hangen nu in Den Haag.

Verfschetsen

De meeste schilderijen die Monet maakte van zijn tuin waren bedoeld als voorbereiding voor de Grandes Décorations. Het zijn als het ware ‘verfschetsen’. Hierdoor zijn veel schilderijen in Den Haag in verschillende stadia van afwerking. Het maakt Monet’s werkwijze zichtbaar. Dikke klodders verf, ruwe vegen met een paletmes, open stukken doek, maar ook pietluttige details en complex gelaagde kleuren. Het is geen wonder dat juist de abstract expressionisten zo dol waren op deze schilderijen. De energie die de werken uitstralen is ongelooflijk.

Ik bedenk me dat Monet ver in de zeventig was toen hij de schilderijen maakte. Ik kijk naar de man in de rollator. Monet moet ongeveer net zo oud zijn geweest, toen hij de metershoge doeken schilderde. Zelfs toen zijn ogen achteruit gingen, bleef hij doorgaan. Hoe ouder hij werd, hoe expressiever en vrijer zijn werken. Alsof de ouderdom geen vat op hem kreeg: Monet is onverwoestbaar!