Op Goede Vrijdag werd Jezus voor de ogen van het verzamelde volk aan het kruis gehangen. Tintoretto schilderde de kruisiging van Jezus op een gigantisch schilderij vol met mensen en verstopte Bijbelse verwijzingen. Dobbelende soldaten, een spons met wijnazijn en twee misdadigers. Ken jij de verhalen van de kruisiging?
Nadat Jezus ter dood veroordeeld was door Pontius Pilatus, werd hij bespot en beschimpt. Hij werd gegeseld, kreeg een doornenkroon en begon zijn lange kruisweg over de Via Dolorosa. Met het zware kruis op zijn schouder liep hij door de stad, totdat hij aankwam op de Golgotha-berg. Hier werd hij gekruisigd samen met twee misdadigers. De kruisiging van Jezus is het dramatische slotstuk van de passie-week in Jeruzalem.
Druk schilderij
Tintoretto schilderde de Kruisiging van Jezus als onderdeel van een grote serie over het leven van Christus in de Scuola San Rocco in Venetië in 1565. In deze tijd was het schilderen van grootse taferelen met veel personages populair, zoals in de Maaltijd te Kana van Paolo Veronese. De veelheid van bewegende figuren vormen in Tintoretto’s schilderij een sterk contrast met de kalme Jezus aan het kruis. De lijdende messias krijgt een goddelijke uitstraling doordat hij alles rustig lijkt te ondergaan en te overzien.
Tintoretto geeft ook de kruisiging van de twee misdadigers weer, die tegelijkertijd met Jezus gestraft werden. Hij haalt een slim trucje uit door alle drie op een ander moment van de kruisiging weer te geven. Terwijl Jezus al hangt, wordt de linker misdadiger omhoog getrokken en moet de misdadiger rechts nog aan het kruis genageld worden. Al deze stappen heeft Jezus ook ondergaan. Tintoretto laat op deze manier eigenlijk de verschillende stadia van Jezus’s kruisiging zien.
Wie is wie?
Onderaan het kruis staat een groepje volgelingen die rouwen om de dood van Jezus. Het is niet eenvoudig om iedereen te herkennen, maar de vrouw in het blauw/rood is Maria. Om haar heen zitten mogelijk haar stiefzussen Maria Cleophas en Maria Salome. De man die omhoog kijkt is apostel Johannes en voor hem knielt Nicodemus, de man met de baard. Nicodemus was een heilige de ook bij de begrafenis van Jezus aanwezig was. De jonge vrouw die omhoog kijkt is waarschijnlijk Maria Magdalena. Tintoretto kiest ervoor om alle betrokkenen menselijk weer te geven, zonder aureolen of andere symbolen van heiligheid. Hierdoor is het makkelijker om je als toeschouwer in te leven in hun verdriet.
Bijbelse verwijzingen
Het grote formaat van het schilderij geeft Tintoretto de mogelijkheid om meerdere kleine verhalen uit de Bijbel toe te voegen. Zo is linksachter een groep soldaten te zien met een rode vlag met ‘SPQR’, een verwijzing naar de Romeinse machtshebbers die Jezus veroordeelden. Ook is de hele scene bij nacht afgebeeld, omdat volgens de evangeliën van Marcus, Matteüs en Lucas het hele land 3 uur lang donker werd tijdens de kruisiging. Voor katholieken is dit een signaal van God, maar wetenschappers denken aan een zonsverduistering.
Rechtsonder het kruis zijn twee mannen te zien met dobbelstenen. Volgens alle vier de evangelies dobbelden de soldaten om de kleding van Jezus. Voor de dobbelende soldaten is een man al bezig om een graf te graven, waar Jezus in kan worden gelegd na zijn dood. Wie tegenwoordig Golgotha bezoekt, vindt binnen dezelfde kerk inderdaad de plek van de kruisiging en het graf van Jezus. Beide plekken liggen dicht bij elkaar.
Een opvallend tafereel is de groep soldaten die Jezus een spons aanreikt. Volgens de evangeliën is deze spons gedrenkt in zure wijn. De betekenis hiervan is onduidelijk. Mogelijk proberen ze met alcohol de pijn te verdoven, maar andere beweren juist dat dit is om extra pijn te doen aan zijn wonden. Volgens het evangelie van Johannes zou Jezus aan het kruis roepen dat hij dorst heeft. Na het drinken van de wijn, zou hij zijn hoofd laten hangen en overlijden. Kijk met de verhaal in je hoofd nog eens naar het schilderij. Wat denkt u? Misschien is het al gebeurd….
 |
 |
//Vensters staat deze hele week in het teken van Pasen.W e plaatsen drie nieuwe artikelen in onze serie over de Bijbel in de kunst. Daarmee ronden we de serie na ruim 5 jaar en 30 artikelen af! We vieren onze kunstbijbel met een grote terugblik met Pasen en een antwoord op de vraag: Hoe ziet God eruit?
heb het allemaal met veel belangstelling en inleving aanschouwd. dank u wel! jammer dat er geen groter publiek voor is maar misschien heb ik het mis.
Bedankt voor de enthousiaste reactie. Het publiek van deze website blijft steeds verder groeien, met name dankzij enthousiaste lezers zoals u!
Ik probeer mij te focussen op de handen van Jezus.
Een veel gemaakte fout door de schilders, en mss de overlevering, is dat hij afgebeeld wordt met “spijkers” door zijn handen.
Dat is dus niet mogelijk, daar de metalen pinnen van ca 15 cm lang binnen een paar minuten door zijn handen zouden scheuren. De exacte afbeelding zou moeten zijn dat de pinnen door zijn polsen zijn geslagen. Waarom de schilders het vaak verkeerd afbeelden is voor mij nog een grote vraag. Voorbeeld nemen aan andere schilders die hen voorgingen of staat het in De Bijbel zo, en dus fout, beschreven? Mijn kennis van De Bijbel is verwaarloosbaar. Er zijn echter schilders die het wel juist afbeelden. De namen moet ik wederom nog opzoeken.
Is ook meer symbolisch. Zo is het ook bijna onmogelijk om met een kruis van 100 kilo te sjouwen en sleepten misdadigers hooguit de dwarsbalk.