Oostende is Ensor-gek. Een beeld van Ensor siert het park, strandstoelen haal je bij het Ensor-paviljoen en zijn huis is omgebouwd tot een museum. De stad is trots op de kleurrijke schilder die er geboren en getogen werd. Het komend jaar hebben de inwoners van Oostende de kans om extra van hun ereburger te genieten, want de Ensor-collectie van de Koninklijk Musea voor Schone Kunsten uit Antwerpen is op bezoek!

Ensor en Oostende

Op een gigantisch doek schilderde James Ensor rond 1880 de daken van Oostende, de stad waar hij woonde. Het is een herkenbaar beeld voor mijn bezoek aan Oostende. Niet vanwege speelde rode daken, maar vanwege de gigantische mistige wolkenlucht. Oostende mag dan de belangrijkste badplaats van Vlaanderen zijn, mooi weer is niet standaard meegeleverd.

In de werken van Ensor zien we zijn geboortestad zonder opsmuk: grijze lucht, woeste zee en eenzame inwoners. De donkere werken die Ensor in zijn vroege periode maakte, tonen weinig blije mensen. Alsof Oostende de mensen afmatte. Toch was dit voor Ensor zelf niet zo. De stad inspireerde hem om hard te werken en steeds nieuwe technieken te proberen. In de tentoonstelling zie ik naast 26 schilderijen, ook pen- en houtskooltekeningen.

Vrouwen en Maskers

Tijdens zijn loopbaan ontdekte Ensor de kracht van kleur. Hij schilderde mysterieuze maskers, lachende skeletten en enge clownsgezichten, waarmee hij wereldwijd beroemd werd. In Mu.ZEE worden deze latere werken, naast de vroege donkere werken van de vrouwen in Oostende opgehangen. Tussen de werken zit vaak maar enkele jaren, maar een groter contrast is bijna ondenkbaar.

Lopend over de kleine tentoonstelling doet Ensor me soms denken aan Turner. De kleurrijke wolkenluchten tonen hetzelfde licht. Ensor zocht naar licht, maar wonende in Oostende vond hij soms ook het grauwe donker. De werken van Ensor zijn altijd mysterieus. De latere masker-schilderijen tonen een macabere wereld, met gekke wezens en skeletten. Maar ook zijn vroege donkere werken hebben vaak een mysterieuze sfeer, waarin je een bedrukte stemming voelt.

Altijd bleven de wolken van de Oostende Ensor inspireren. In Adam en Eva uit het paradijs verjaagd is de lucht kleurrijk, maar de lage horizon en de wolken doen denken aan zijn eerdere schilderij van de daken van Oostende. De daken hebben echter plaats gemaakt voor een tafereel met Adam en Eva. Het is typerend voor het latere werk van Ensor, waarin symboliek een steeds belangrijke rol speelde.

Ensor bleef Oostende trouw en woonde er tot aan zijn dood in 1949. Zijn werk raakte echter verspreid over de hele wereld in grote museumcollecties. Maar gelukkig is Ensor weer even terug in de thuishaven. Mu.Zee toont de James Ensor collectie uit Antwerpen nog tot en met juni 2019!

Dromen van Parelmoer – James Ensor
Mu.ZEE, Oostende, België
t/m 16 juni 2019