Het Centraal Museum in Utrecht toont het werk van de Nederlandse surrealist Joop Moesman samen met zijn internationale vrouwelijke collega’s. In een spannende confrontatie spelen seksualiteit, fetisjisme en man-vrouw verhoudingen de hoofdrol. Tijd om af te rekenen met vooroordelen over het surrealisme!
De conducteur wil mijn OV chipkaart niet aannemen. “Houdt hem hier maar tegenaan.” Hij steekt de scanner voor mijn neus. Het is stil in de coupé, om me heen zitten mensen met blauwe maskers. Het is een surreële ervaring. Ikzelf draag ook een mondkapje, dus een kopje koffie zit er niet meer in. Mijn eerste museumbezoek na de coronacrisis is nog even wennen.
Moesman
Op het raam naast me prijkt een grote groene sticker. Een mannetje op een stoel, als symbool voor een zitplaats die gebruikt mag worden. Ik vraag me af hoe de sticker er uit had gezien als Joop Moesman hem ontworpen had. Een naakte vrouw met een mondkapje languit op een stoel? Want laten we eerlijk zijn, Moesman had een voorkeur voor naakten.
Joop Moesman was zijn hele leven werkzaam bij de Nederlandse Spoorwegen, waarvoor hij verschillende ontwerpen maakte. Tegelijk was hij de enige Nederlandse kunstenaar die samen met de internationale surrealisten tentoonstelde. In het Centraal Museum in Utrecht is zijn werk nu te zien. Lege landschappen met naakte lichamen en wonderlijke figuren. Voor schilderijen van Salvador Dali, René Magritte en Max Ernst, die ieder met een schilderij aanwezig zijn, doet zijn werk nauwelijks onder.
Seksuele fantasieën
Het is opvallend dat de vrouwen in Moesman’s schilderijen vaak geen zichtbaar gezicht hebben. Ze lijken vooral te dienen als lustobject. Ook bij andere surrealisten is dit een terugkerend thema. Seksualiteit staat centraal in de verminkte naakte poppen van Hans Bellmer of de lustobjecten van Marcel Duchamp. De wijze waarop de surrealisten aankeken tegen het vrouwelijk lichaam is het belangrijkste thema van de tentoonstelling.
“Ik ben nooit wreed tegen beesten, maar ik zou best een mooie vrouw willen martelen, een mooie vrouw die ervan houdt”, zei Moesman. Een schilderij van een rots met een vechtend koppel en een vrouw gehuld in leer laat weinig aan de verbeelding over. Moesman hield van SM en gaf zijn seksuele fantasieën de ruimte in zijn schilderijen.
Vrouwelijk surrealisten
Is de rol van vrouwen in het surrealisme dan beperkt tot naakt schilderobject te zijn? Nee, het klassieke beeld dat het surrealisme een mannen-aangelegenheid is, moet drastisch op de schop. Het Centraal Museum laat de volle breedte van vrouwelijke surrealistische kunstenaars zien. In hun werk vechten de vrouwelijk kunstenaars voor een gelijkwaardige rol. Seksualiteit en erotiek komen ook in de werken van Jane Graverol en Leonor Fini voor, maar nu hebben vrouwen de leiding. Ze laten zich niet domineren door mannelijke lusten.
Het leuke van dit tweede deel van de tentoonstelling is dat ook recente werken worden getoond. Is een vrouwen lichaam met tientallen borsten gemaakt van panty’s nog steeds een lustobject? Sarah Lucas daagt met dit soort beelden de toeschouwer uit. De combinatie van de seksuele werken van Moesman met de vrouwelijke surrealisten zorgt voor een spannende tentoonstelling over seksualiteit en het lichaam.
Het Centraal Museum zorgt met “de Tranen van Eros” voor een kennismaking met Moesman, maar voedt tegelijkertijd een actueel debat over gelijkheid. Eenmaal terug in de trein is iedereen hetzelfde. Mondkapjes maken van zowel mannen als vrouwen bepaald geen lustobject.
0 reacties op “Seksuele revolutie bij Moesman en de Surrealisten”