Deze week is het 300 jaar geleden dat Paaseiland werd ontdekt. De Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen vond middenin de oceaan in bewoond eiland vol mysterieuze beelden. Hoe werden deze beelden gemaakt? En wat was hun betekenis?

Op 5 april 1722 zette Jacob Roggeveen voet aan wal op een afgelegen eiland in de Stille Oceaan. Op 2000 kilometer van het dichtstbijzijnde bewoonde eiland vond hij een eiland dat vol stond met mysterieuze beelden. Tot zijn verbazing leefde er mensen op dit eiland ver weg van de bewoonde wereld. Hij noemde het eiland Paaseiland, omdat het Pasen was op de dag dat hij aankwam.

Geschiedenis

Vijftig jaar later kreeg Paaseiland opnieuw Europees bezoek. De Britse ontdekkingsreiziger James Cook kwam aan in 1774. Ook de Britse kunstenaar William Hodges was aan boord. Maar na de lange reis had hij nauwelijks meer verf. Hij maakte daarom vooral schetsen op Paaseiland, die hij terug in Londen uitwerkte tot bovenstaand schilderij.

Op de schilderijen van Hodges spelen de bijzondere Moai beelden de hoofdrol. Op Paaseiland staan er bijna 900, waarvan de meesten (400) nog in verschillende stadia van voltooiing rond de steengroeve te vinden zijn. Slechts 288 beelden bereikten hun uiteindelijke locatie en zijn te herkennen aan een voetstuk (ahu). Opvallend genoeg staan de beelden niet naar de zee, maar richting het land gericht.

Hoe werden de beelden gemaakt?

Doordat de meeste beelden nog rond de steengroeve staan, is goed te achterhalen hoe de beeldhouwers te werk zijn gegaan. Als eerste moest een goed stuk steen worden gevonden. Soms moesten de beeldhouwers hiervoor klimmen naar moeilijk bereikbare plekken. Ter plaatse maakten ze een rechthoekig blok. Vaak groeven ze een smalle gang om het blok zodat ze ruimte hadden om in te staan tijdens het werk.

Met behulp van gereedschap van basalt, begonnen ze de tufsteen te snijden in de vorm van een gezicht. De moai lagen altijd op hun rug tijdens het kerven. Eerst werkten de beeldhouwers aan de neus, als basis voor de symmetrie. Daarna werd gewerkt aan de nek, de romp, de armen en de handen.

Hoe kregen de beelden hun uiteindelijk plek?

Pas op het eind maakten de beeldhouwers de moai los van hun ondergrond. Ze hakten de steen onder het beeld weg totdat een punt ontstond, zoals de onderkant van een schip. De laatste strook steen werd weggeboord. Dit was een gevaarlijk proces, waarbij veel standbeelden gebroken zijn.

Ook tijdens de afdaling van de heuvel kon nog veel misgaan. Op de hellingen zijn overblijfselen van torso’s en gebroken hoofden gevonden, die duiden op ongelukken tijdens het transport. Eenmaal beneden werden de sculpturen verticaal geplaatst. Nu konden ze de puntige rug wegsnijden en de laatste details aanbrengen. De beelden werden gepolijst met behulp van een schurende vulkanische steen (punga).

Waarom werden de beelden gemaakt?

Het grootste mysterie rondom de beroemde beelden op Paaseiland is de reden waarom ze gemaakt zijn. De meest onderzoekers denken dat de beelden een eerbetoon waren aan de voorouders van de bewoners van Paaseiland. Maar helemaal zeker is dit niet.

Een recente theorie stelt dat de beelden symbolen waren van de vruchtbaarheid. In de grond rondom de beelden zijn offerresten gevonden van voedsel. Zelfs bij de beelden rondom de steengroeve zijn deze offerresten gevonden. Mogelijk speelden de beroemde beelden dus een belangrijke rol in een vruchtbaarheidscultus.