Deze week overleed de Brits-Portugese kunstenaar Paula Rego op 87 jarige leeftijd. Haar abortusschilderijen hadden in de jaren 90 een grote impact op de legalisatie van abortus in Portugal. Nu abortus opnieuw onder druk staat, is haar werk nog steeds actueel.

Paula Rego maakte eind jaren 10 pastels over illegale abortus. De legalisatie van abortus was in Portugal afgewezen na een referendum. Rego hierover: “De serie is ontstaan uit mijn verontwaardiging… Het is niet te geloven dat vrouwen die een abortus ondergaan als criminelen worden beschouwd. Wat elke vrouw moet lijden door het te doen, is erg genoeg.”

Houding

Bij abortus zou je misschien naakte lichamen, bloed en pijn verwachten. Maar Rego’s pastels zijn veel subtieler. Gespreide benen, foetus houding, een omklemde buik: de houding van de vrouwen vertelt het verhaal. Maar het meest aangrijpende van de schilderijen is de blik van de vrouwen. Verslagenheid voert de boventoon. De vrouwen vragen om begrip en hun respect voor hun keuze.

In tegenstelling tot de verleidelijke vrouwen uit de kunstgeschiedenis, toont Rego geklede vrouwen in gekronkelde posities. Emmertjes voor de verloren vrucht, klapstoelen om de benen te spreiden. De werken tonen de slechte omstandigheden van de illegale abortus.

Taboe

Paula Rego haalt met haar schilderijen illegale abortus uit de achterkamertjes. Ze doorbreekt het taboe van de officieel niet-bestaande praktijken en vraagt ook aandacht voor de slechte omstandigheden. Ze laat zien dat een verbod op abortus niet zorgt voor minder abortus, maar vooral voor gevaarlijke medische gevolgen.

De abortusserie van Paula Rego had een grote impact. De pastels werden gedrukt in Portugese kranten en getoond op televisie. Mede hierdoor veranderde de publieke opinie in Portugal. In 2007 werd er daarom een tweede referendum over abortus georganiseerd, dat alsnog resulteerde in legalisatie van abortus.

Paula Rego

Het oeuvre van Paula Rego kreeg pas de afgelopen tien jaar op grote schaal erkenning. Haar zoon maakte een documentaire over haar leven die in Nederland is uitgezonden door de AVROTROS (kijk terug via NPO Start). Eerder dit jaar organiseerde Kunstmuseum Den Haag de eerste overzichtstentoonstelling van Paula Rego in Nederland.

Nu de abortuswetgeving in de Verenigde Staten opnieuw onder druk staat, is de Abortion series van Paula Rego weer helemaal actueel. Tegenstanders van abortus stellen dat ze het leven proberen te beschermen. Maar Rego laat zien hoe illegale abortussen levens verwoesten. Zelfs na haar dood heeft haar werk zo impact.