Vanavond viert Nederland het heerlijk avondje van Sinterklaas. Dit jaarlijkse kinderfeest stamt af van de christelijke verering van de heilige Sint Nicolaas. Maar wat weten we eigenlijk van deze katholieke Sint? Welke wonderen worden aan hem toegeschreven? Vele kunstenaars hebben hem afgebeeld en vertellen over zijn daden!

Nicolaas werd rond het jaar 280 geboren in het Turkse dorpje Patara, destijds een Griekse nederzetting. Al op jonge leeftijd maakte Nicolaas een pelgrimage naar het heilige land en werd daarna bisschop in het Turkse Myra. In deze functie nam hij ook deel aan de eerste oeceminische concilie van Nicea. Onder leiding van de Romeinse keizer Constantijn, was dit de eerste grote kerkvergadering van de katholieke kerk. Nicolaas besloot hier met zijn collega’s dat Jezus gelijk was aan God. Ook werd tijdens dit overleg van bisschoppen de datum van Pasen vastgesteld, die hierdoor niet meer gelijk was aan de Joodse Pesach.

Sint Nicolaas was een belangrijke bisschop in de vroege verspreiding van het Christendom. In het Turkije van de 4e eeuw werden nog veel andere godsdiensten gevolgd. In het schilderij boven dit artikel is bijvoorbeeld een boom afgebeeld waar Artemis werd vereerd. De niet-christelijke god wordt als een soort demon gezien, die de bevolking alleen maar kwaad doet. Nicolaas kapt de boom en zorgt hiervoor dat de mensen van deze demonen bevrijd worden.

Wonderen van Sint Nicolaas

Er worden ook verschillende wonderen aan Sint Nicolaas toegeschreven, waardoor hij sinds de 6e eeuw als heilige vereerd wordt. Fra Angelico schilderde in de 15e een serie over het leven van Sint Nicolaas, waarin de belangrijkste wonderen zichtbaar zijn. Zo kon Nicolaas direct na zijn geboorte staan in bad (links op het bovenstaande schilderij). Ook zou hij op vasten-dagen de borst van zijn moeder geweigerd hebben.

Maar het beroemdste verhaal uit het leven van Sint Nicolaas gaat over een arme man. Deze vader van drie meisjes was zo arm dat hij geen bruidsschat voor ze kon betalen (rechts op het bovenstaande schilderij). Ze leken daarom geen andere toekomst te hebben dan een leven in de prostitutie. Sint Nicolaas kwam echter langs en gooide drie zakjes met goud door het open raam, waarmee de bruidsschat was geregeld! Volgens sommige vertellingen kwamen de buidels met goud in schoenen terecht, die voor de haard stonden te drogen. Hiervan komt ook de traditie van het schoenzetten. De appeltjes van oranje (mandarijntjes) die Sinterklaas meeneemt, zijn symbolische verwijzingen naar de buidels met goud.

Fra Angelico

Volgens een andere beroemde legende over het leven van Sint Nicolaas, was hij met zeemannen op een schip toen er een enorm stom uitbrak (rechts op bovenstaand schilderij). Een zeeman veel uit de mast op het dek en kwam hierbij om. Nicolaas bad tot God om de storm tot bedaren te brengen en als een wonder klaarde het op. De zeelieden waren opgelucht, maar hadden ook verdriet om het verlies van hun vriend. Nicolaas wekte hem hierop weer tot leven. Door dit verhaal wordt Nicolaas vaak gezien als de beschermheilige van de zeelieden,

Een derde beroemd verhaal is dat hij drie onschuldig ter dood veroordeelde redt vlak voor hun executie (zie onderstaande schilderijen). Juist dit derde verhaal is vaak afgebeeld in schilderijen, waarin hij altijd herkenbaar is aan zijn mijter en andere bisschopskleding.

Begraafplaats van Sint Nicolaas

Na zijn dood werd Sint Nicolaas begraven in de kerk van Myra. Hij lag hier totdat het gebied in de 11e eeuw in handen van de moslims dreigde te vallen. Gelovigen uit Bari en Venetië waren bang dat het graf van Sint Nicolaas verloren zou gaan en besloten het lichaam te gaan halen. De zeelieden uit Bari waren het snelst en brachten het grootste deel van de resten van Sint Nicolaas naar Bari, waar ze sindsdien liggen begraven in de Sint Nicolaas Basiliek. Tijdens de eerste kruistocht werden de overige resten van Sint Nicolaas door de Venetianen alsnog meegenomen naar de Sint Nicolaas kerk in Venetië. Recent onderzoek heeft aangetoond dat de relieken in Bari en Venetië inderdaad van hetzelfde skelet zijn.

Ondertussen zijn er weer opgravingen bezig in Myra, waar de oorspronkelijke begraafplaats van Sint Nicolaas moet zijn geweest. Twee maanden geleden werd bekend dat er tombes uit de 4e eeuw na Christus zijn gevonden, die mogelijk de laatste rustplaats van Sint Nicolaas zijn geweest. Er zal nu gekeken worden of er nog resten van Sint Nicolaas in Turkije te vinden zijn.