de Salon bepaalde de carrière van Delacroix

De Franse salon is beroemd geworden dankzij zijn geweigerden: Courbet, Monet, Cézanne. Maar op de salon werd jarenlang juist de nieuwste kunst gevierd. Eugène Delacroix kon dankzij de salon zijn succesvolle carrière starten!

Op de salon van 1819 presenteerde Théodore Géricault een spectaculair schilderij over de scheepsramp met Méduse. De kapitein liet 150 man bemanning achter op een groot vlot, terwijl hij er er zelf vandoor ging op een reddingssloep. Toen een boot het vlot twee weken later terugvond, waren nog slechts vijftien mensen in leven.

Théodore Géricault

Géricault schilderde het dramatische moment vlakvoor de boot wordt teruggevonden. Alle emoties zitten in het schilderij. Uitputting, wanhoop, woede en teleurstelling. Het schip aan de horizon is nauwelijks te zien en niet alle opvarenden hebben door dat de redding nabij is. Wat een dramatiek en emotie!

Het schilderij sloeg in als een bom. Liefhebbers spraken van een nieuwe richting in de schilderkunst. Weg met de ideale lichamen van het neoclassicisme, leve de romantiek! Maar critici zagen in het schilderij een politieke anti-slavernij boodschap. Schilderde Géricault hier een manifest tegen het imperialisme?

Eugène Delacroix

De jonge Eugène Delacroix zag het succes van Géricault tijdens de salon van 1819. Hij had zelf geposeerd voor het schilderij (hij is een van de lichamen op de voorgrond) en was onder de indruk van zijn oudere vriend. Delacroix zag hoe belangrijk succes op de salon kon zijn voor je carrière.

Zijn hele loopbaan zou Delacroix de salon daarom gebruiken om zichzelf te profileren. Hij maakte zijn debuut op de Salon in 1821 met ‘de Boot van Dante’. Het contrast tussen de angst van Dante en de rust van Vergilius zorgde voor goede kritieken. Het schilderij werd meteen aangekocht door de staat.

Salon

Na het succes van 1821 werd de salon de rode draad in de loopbaan van Delacroix. Vaak exposeerde hij meerdere doeken op dezelfde tentoonstelling. Hij probeerde de veelzijdigheid van zijn kunnen te laten zien. In 1827 stuurde hij een rustig religieus werk over Jezus in, naast gewelddadige schilderij van de dood van Sardanapalus.

Hij maakte vaak enorme doeken voor de salon, zoals het ruim 3 meter brede doek de Vrijheid leidt het volk in 1831. Hij speculeerde hierbij op aankoop door de Franse overheid. Zulke grote schilderijen zouden anders moeilijk te verkopen zijn.

Aanzien

Vaak kocht de staat inderdaad Delacroix’s schilderijen op de salon. Hierdoor zijn er nu zoveel schilderijen van Delacroix in Franse musea te vinden. Maar het plan lukte niet altijd. In 1827 was de dood van Sardanapalus geen succes. Een aankoop van de staat bleef uit. Maar via een omweg is het schilderij ondertussen alsnog in het Louvre terecht gekomen.

De latere impressionisten eerden Delacroix’s vernieuwende schilderijen: zijn gedurfde composities, zijn losse penseelstreek, zijn kleurgebruik. De impressionisten poseerden na zijn dood, daarom met een portret van Delacroix voor een schilderij van Henri Fantin-Latour. Delacroix blijkt zo de verbindende kracht tussen generaties.

Impressionisten

Pas in de loop van de 19e eeuw komt de salon onder druk te staan. Het aantal inzendingen neemt toe en de jury moet steeds meer werken afwijzen. Kunstenaars die werken in de academische stijl krijgen hierbij de voorkeur boven het impressionisme. Toch is het beeld van de salon als conservatief bolwerk niet helemaal terecht. De romantiek en het realisme konden juist dankzij de jaarlijkse tentoonstelling doorbreken.

Vincent van Gogh schreef in 1885 dat hij vaak moest denken aan Delacroix als het weer eens tegen zat. “17 schilderijen van hem werden geweigerd [op de salon]”. Mede daarom wordt Delacroix soms genoemd bij het beroemde lijstje van geweigerde kunstvernieuwers. In werkelijkheid bouwde Delacroix juist aan zijn carrière op de salon. Alleen aan het begin van zijn loopbaan is zijn werk geweigerd.