Beroemd portret blijkt na 100 jaar van Marie-Denise Villers

Vandaag is het precies 200 jaar geleden dat Marie-Denise Villers overleed in Parijs. Haar portret van collega-kunstenaar Charlotte du Val d’Ognes wordt al tientallen jaren beschouwd als een absoluut meesterwerk. Maar lange tijd wist niemand wie dit beroemde schilderij gemaakt had….

In het Metropolitan Museum of Art hangt sinds 1917 een portret van exceptionele schoonheid. In een half donkere kamer zit een vrouw te tekenen. Het is een mysterieus beeld. Waar zit ze? Waarom is het raam gebroken? Wie tekent deze vrouw? Lange tijd is gedacht dat het schilderij gemaakt was door Jacques-Louis David. Het Met Museum sprak over de ‘New York David’ en gaf het schilderij een prominente plaats in de collectie.

Vrouwelijke maker

Rond 1950 begon er twijfel te ontstaan over de toeschrijving van het werk aan David. Er was geen enkel vergelijkbaar portret van David bekend en de schilderstijl leek niet helemaal te kloppen. Curator Charles Stirling suggereerde rond 1951 dat het schilderij weleens door een vrouw gemaakt kon zijn en verwijderde de toeschrijving aan David van het bordje.

Ondanks dat nu onduidelijk was wie het schilderij gemaakt had, bleef het werk ongelooflijk populair. Museumbezoekers spraken van een ‘18^e eeuwse Mona Lisa’ en bewonderden de aantrekkingskracht van het schilderij. Uiteindelijk liet lang onderzoek van kunsthistorica Margaret Oppenheimer in 1996 zien dat het schilderij tentoongesteld was op de salon van 1801 en dat het werk kon worden toegeschreven aan Marie-Denise Villers.

Portretten gemaakt door Marie-Denise Villers (geboren: Lemoine)

Wie was Marie-Denise Villers?

Marie-Denise Villers was een leerling van Jacques-Louis David, waarvan slechts een handvol schilderijen bewaard is gebleven. Alleen een portret van een vrouw met een witte schoen uit 1802 kan met zekerheid aan haar worden toegeschreven. Maar waarschijnlijk maakte ze ook een portret van een jonge vrouw op een balkon. Deze schilderijen tonen een vergelijkbare stijl en zijn opvallend genoeg allemaal portretten van vrouwen!

Marie-Denise was een dochter van Charles Lemoine en trouwde met de architect Michel-Jean-Maximilien Villers. Ook van haar zussen Marie-Victoire Lemoine en Marie-Élisabeth Lemoine werkten als kunstschilder en maakten portretten van vrouwen.

Portretten gemaakt door Marie-Élisabeth Lemoine (linksboven) en Marie-Victoire Lemoine (3 overige schilderijen)

Locatie

Lange tijd hebben kunstliefhebbers zich afgevraagd waar Villers’ portret van Charlotte du Val d’Ognes is geschilderd. De achtergrond van het werk, waarop een kade aan de Seine te zien is, heeft geholpen om de plek te herkennen. De kademuur op de achtergrond is waarschijnlijk de Quai Malaquais, waarop je uitkeek vanuit het Louvre.

In het Louvre waren rond 1800 verschillende kamers beschikbaar als ateliers voor kunstenaars. Kunstschilder Jean-Baptiste Regnault beheerde in het Louvre een atelier voor vrouwen. Uit onderzoek van Anne Higonnet blijkt dat het schilderij mogelijk hier gemaakt is. Charlotte du Val d’Ognes was zelf ook leerling-schilder en heeft mogelijk ook in het Louvre gewerkt.

Deze week is het dus 200 jaar geleden dat Marie-Denise Villers is overleden en nog steeds zijn slechts een paar werken van haar bekend. Het is dus wachten op de volgende ontdekking van een mooi schilderij van haar hand!