Traditioneel gaat Nederland massaal naar de kerk met kerstmis. De lege kerkgebouwen zitten met de kerstdagen plots weer vol. Wat zijn de mooiste kerkgebouwen om kerst te vieren? Uitgeverij WBooks en Museum Catharijneconvent selecteerden 100 kerken in Nederland. //Vensters zet 5 favorieten op een rij!
Nu de kerken leeglopen en een nieuwe bestemming krijgen, wordt de rijkdom van de Nederlandse kerkgebouwen vaak vergeten. Nederland staat vol bekende en minder-bekende kerken met schitterende interieurs. In het buitenland bezoeken we vaak de mooiste kathedralen, maar waarom doen we dat niet in eigen land? Museum Catharijneconvent en Uitgeverij WBooks zetten de hoogtepunten van de Nederlandse kerkinterieurs op een rij in een vuistdik boek: Kerkinterieurs in Nederland. //Vensters koos uit dit nieuwe standaardwerk de vijf mooiste kerken voor een bezoek met kerstmis!
1. Basiliek van de Heiligen Agatha en Barbara, Oudenbosch
De mooiste kerk van Nederland staat in het kleine Oudenbosch. Deze ‘Brabantse Sinter Pieter’ werd gebouwd door architect Pierre Cuypers in opdracht van pastoor Willem Hellemons. Hellemons was een vroom katholiek, die in de 19ee eeuw een leger van 300 Brabanders naar Rome stuurde om de Paus te beschermen. Toen de gotische dorpskerk moest worden vervangen, liet hij de Basiliek van de Heilige Agatha en Barbara bouwen. Hij gebruikte hiervoor een classicistische stijl die doet denken aan de Sint Pieter in Rome. De grote rijkversierde koepel werd aan het begin van de 19e eeuw beschilderd door Cornelis Raaijmakers, die een tijd in het Vaticaan doorbracht. Meer dan 50 grote heiligenbeelden werden gemaakt door de Vlaming Frans de Vriendt. Maar hetgeen het meest aan de Sint Pieter doet denken, is de neo-barokke baldakijn boven het altaar. Hoewel de materialen vaak niet echt zijn – marmer is geschilderd, de baldakijn is van gips – doet de basiliek van Oudenbosch overweldigend aan. Deze kerk is zeker het omrijden waard!
2. Sint Janskathedraal, ‘s-Hertogenbosch
Ruim 200 jaar werd er gebouwd aan de Gotische Sint Janskathedraal in Den Bosch. De kerk groeide sinds de 14e eeuw uit tot een bedevaartsoord omdat er meerdere wonderen zijn toegeschreven aan het Mariabeeld. Sinds 1559 dient de kerk als bisschopskerk. Al werd deze functie na de beeldenstorm hardhandig onderbroken door twee eeuwen protestantse overheersing. Pas door Napoleon werd de kathedraal in de 18e eeuw teruggegeven aan de katholieken, die de sobere protestante inrichting verwijderden en een neo-gotische stijl introduceerden. Het interieur van de Sint Janskathedraal is daarom tegenwoordig een mengelmoes van stijlen en tijden. In de kerstdagen is de kerk extra de moeite waard vanwege de indrukwekkende kerststal die het gehele achterdeel van de kerk beslaat.
3. Cenakelkerk, Heilig Landstichting
Een onbekende parel binnen de Nederlandse kerkgeschiedenis ligt verscholen in Heilig Landstichting bij Nijmegen. Heilig Landstichting werd in 1911 opgericht door Arnold Suys als een devotiepark waarin de locaties uit het Heilige Land werden nagebouwd. De Cenakelkerk was de eerste heilige plaats die werd neergezet. Het rijk gedecoreerde gebouw huisvest overdonderende mozaïeken en felgekleurde wandschilderingen, beide van de hand van Piet Gerrits. In de schilderingen zijn alle belangrijke gebeurtenissen uit het leven van Jezus te zien. Buiten gaat het verhaal verder, want in de nabijgelegen begraafplaats en het Museumpark Orientalis zijn o.a. de Cavalerieberg, de Hemelvaartskapel en Bethlehem nagebouwd. Zo kan je het hele levensverhaal van Jezus zelf beleven zonder naar Jeruzalem af te reizen.
4. Basiliek van Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee, Maastricht
Bij het binnengaan van de Basiliek van Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee zullen je ogen even aan de duisternis moeten wennen. De oudste delen van dit kerkgebouw komen uit de 11e eeuw en daarmee is het één van de oudste kerken van ons land. De schitterende boogpartijen en middeleeuwse wandschilderingen zijn typerend voor de romaanse stijl, die begin 19e eeuw bij de restauratie door Pierre Cuypers verder werd benadrukt. In de kerk zijn beelden te zien die uit verschillende Maastrichtse kerken werden gehaald toen de basiliek in de 19e eeuw de status van parochiekerk kreeg. Aan het beeld van de Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee of ‘Schöne Madonna’ worden meerdere wonderen toegeschreven.
5. Basiliek van de Heilige Nicolaas, Amsterdam
Het eerste gebouw dat je ziet zodra je het centraal station in Amsterdam uitloopt, is deze Basiliek van de Heilige Nicolaas. Eind 19e eeuw toen de neo-gotiek in Nederland erg in zwang was, liet pastoor J.H. van Born door architect Adrianus Bleijs een kerk bouwen in een renaissancestijl. Ze sloten zo aan bij de andere gebouwen in de stad. Een bezoek aan de basiliek is in het bijzonder de moeite waard vanwege de hoge kwaliteit van afwerking. Het interieur is geheel in de renaissancestijl met enkele barokke elementen en uitgevoerd in dure materialen: marmer, brons, koper. De wandschilderingen van Jan Dunselman tonen de lijdensweg van Jezus. Hij had bijna 40 jaar nodig om de schilderingen te maken. Naast de bekende eucharistische thema’s zijn in de kerk ook het levensverhaal van Sint Nicolaas en de geschiedenis van het mirakel van Amsterdam te zien.
Eervolle vermeldingen
De bovenstaande selectie is slechts het topje van de ijsberg. Nederland heeft nog talloze andere kerken te bieden, die de moeite waard zijn. Wat te denken van de Nieuwe Kerk in Delft met het graf van Willem van Oranje, de hoogste kerk van ons land: de Dom in Utrecht, de Grote Kerk in Breda met de Prinsenkapel, de rijkversierde 19e eeuwse kathedrale Basiliek Sint Bavo in Haarlem of de Oude Kerk in Amsterdam?
Museum Catharijneconvent en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed hebben bij uitgeverij WBooks een overzicht van de 100 meest opmerkelijke kerkinterieurs van Nederland gepubliceerd. In een rijk vormgegeven boek worden de mooiste Nederlandse kerken uitgelicht door fotograaf Arjan Bronkhorst. Bladerend door dit dikke koffietafelboek leer je onbekende pareltjes kennen, die inspireren voor een bezoek.
Het Grootste Museum van Nederland
Mocht het met de drukke feestdagen nou niet lukken om deze mooie kerken te bezoeken, dan kan je ook op een ander moment op pad. Op het initiatief van Museum het Catharijneconvent wordt samengewerkt om de kerken bekender en toegankelijker te maken voor het grote publiek. 14 kerken en 2 synagogen vormen zo het Grootste Museum van Nederland. Wekelijks zetten deze geloofsgebouwen hun deuren open om bezoekers te ontvangen. Vier van de vijf door ons geselecteerde kerken doen mee aan dit initiatief. Fijne kerstdagen allemaal!
Zelf meer kerken ontdekken?
– Het Grootste Museum van Nederland
– Kerkinterieurs in Nederland, Redactie o.l.v. Albert Reinstra, Marc de Beyer en Pia Verhoeven, Uitgeverij WBooks, 49,95
Wat een fantastisch en toepasselijk “Venster” top 💙
Kan deze prachtige kerk (die gaat sluiten), niet bij het Grootste Museum van NL gevoegd worden: https://www.demooistekerk.nl/
Wat te denken van de Willibrordus kerk in Vierakker? Het mooiste kerkje van Gelderland is een gesamtkunstwerk, buiten en binnenkant zijn een geheel.