In het Mauritshuis is het vaak dringen rond het Puttertje. Het kleine schilderij met het vogeltje met gele veertjes behoort tot de publieksfavorieten. De maker, Carel Fabritius, was een van de meest talentvolle leerlingen van Rembrandt. Maar zijn carrière kwam al op 32-jarige leeftijd ten einde door een ramp….
Vandaag is het exact 400 jaar geleden dat Carel Fabritius gedoopt werd in Middenbeemster. Over zijn jeugd is weinig bekend, maar we weten dat hij op 19-jarige leeftijd met zijn bruid Aeltje naar Amsterdam vertrok. In de hoofdstad ging hij in de leer bij Rembrandt van Rijn, die destijds op de toppen van zijn kunnen was.
Leerling Rembrandt
In de vroege werken van Fabritius is de stijl van Rembrandt goed te herkennen: Bijbelse onderwerpen, dikke verfstreken, sterke licht-donker contrasten en warme kleuren. Fabritius had zoveel talent, dat kunstkenners soms moeite hebben om zijn schilderijen van Rembrandt te onderscheiden. Veel van zijn werken zijn in de 18e en 19e eeuw daarom met valse Rembrandt-handtekeningen verkocht.
Hagar en de engel was zo’n schilderij. Het hing in de 18e eeuw als Rembrandt in Wenen. Fabritius koos in het werk het moment vlakvoor de ontknoping. Hagar heeft de engel nog niet opgemerkt. Dit trucje paste Fabritius ook toe bij Mercurius en Aglauros.
Portretten
Na zijn tijd in Amsterdam verhuisde Fabritius naar Delft. Hij gebruikte nu een lichter kleurenpalet en probeerde zo levensecht mogelijk te schilderijen. Kijk bijvoorbeeld naar de muur op de achtergrond van het Puttertje. Lijken de kleurschakeringen en de scheurtjes in het pleisterwerk niet levensecht? Ook in zijn portretten zien we dezelfde muur op de achtergrond.
Het is de verstilling in deze schilderijen, die Fabritius tegenwoordig zo geliefd maakt. Kunsthistorici hebben zich daarom afgevraagd of Fabritius een voorbeeld is geweest voor die andere Delftse meester: Johannes Vermeer. Beide schilders waren gespecialiseerd een subtiele portretten met rustige achtergronden. Toch is er geen definitief bewijs dat Vermeer het werk van Fabritius gekend heeft.
Delftse Donderslag
In 1654 werd Delft getroffen door een ramp. Het kruitmagazijn in het centrum van de stad vatte vlam. Met een grote klap kwam een derde van de stad in puin te liggen. Bij de ontploffing vonden 500 mensen de dood.
Het atelier van Carel Fabritius lag vlakbij de kruitopslag en hij was de ochtend van de ramp aan het schilderen. Zijn lichaam werd zwaargewond onder de brokstukken vandaan gehaald. Hij overleed kort erna aan zijn verwondingen op slechts 32-jarige leeftijd. Carel Fabritius heeft hierdoor slechts een bescheiden oeuvre achtergelaten.
Egbert van der Poel – de Delftse Donderdag (tijdens en na)
0 reacties op “Carel Fabritius: Meer dan het Puttertje!”