Henri Rousseau droomt van de jungle
Een vrouw ligt naakt in een weelderige oerwoudlandschap. Het is een magisch tafereel. Henri Rousseau schilderde haar tussen vogels, een leeuw en een slang, als een moderne Eva. Waar haalde Rousseau de inspiratie voor zijn jungle-schilderijen vandaan?
Henri Rousseau was een tolambtenaar bij de douane, die in zijn vrije tijd graag schilderde. Hoewel kunstcritici weinig moesten hebben van zijn primitieve stijl, kreeg hij van andere avant-garde kunstenaars veel waardering. Met bijnaam ‘de Douanier’ exposeerde Rousseau zijn werken tussen de werken van het post-impressionisten in Parijs.
Mexico
In 1891 schilderde Rousseau een jagende tijger in het oerwoud. Al snel volgden schilderijen met apen, slangen en leeuwen. Rousseau maakte meer dan 25 jungle-schilderijen in zijn loopbaan. Vaak kreeg Rousseau de vraag waarom een Franse douanier schilderijen begon te maken van de jungle.
Henri Rousseau zei dat tijdens zijn diensttijd was uitgezonden naar Mexico, waar hij diende als regimentsmuzikant. Maar tot op heden hebben kunsthistorici geen enkel bewijs kunnen vinden voor dit verhaal. Tegenwoordig denkt men daarom dat Rousseau dit verhaal verzonnen heeft als verkooppraatje.
Jardin des Plantes
Het is waarschijnlijker dat Rousseau zijn inspiratie gewoon vond in Parijs. In de Jardin des Plantes zat een dierentuin met exotische dieren. Bovendien stonden er opgezette leeuwen en tijgers in het Natuurhistorisch Museum, die hij natekende en gebruikte voor zijn schilderijen (zie boven).
Maar de grootste inspiratie zijn waarschijnlijk tijdschriften en kaarten geweest met afbeeldingen uit Afrika en Zuid-Amerika. Warenhuis Lafayette had een tijdschrift uitgegeven met afbeeldingen van 200 wilde dieren (“Bêtes Sauvages”). Alle apen in de schilderijen van Rousseau zijn gebaseerd op dit boekje.
Picasso
De Afrikaanse oerwoudschilderijen van Henri Rousseau vielen in de smaak bij Pablo Picasso. Zelf was Picasso Afrikaanse maskers aan het bestuderen, als inspiratie voor zijn Demoiselles van Avignon.
Om Rousseau te eren organiseerde Picasso in 1908 een banket. Dertig kunstenaars en vrienden waren present: Georges Braques, Marie Laurencin, Maurice de Vlaminck, Fernande Olivier. Voor de gelegenheid was het atelier van Picasso leeggehaald. Van een rij schildersezels was een tafel gemaakt en aan de muur hangen slingers en vlaggen. Tafelkleden, borden, bestek en glazen waren gehuurd van het nabijgelegen restaurant Azon.
De dichter Guillaume Apollinaire schreef speciaal voor Rousseau een gedicht:
We zijn samengekomen om jouw glorie te vieren
Deze wijnen schenkt Picasso ter ere van jou
Laten we ze dus drinken, want het is tijd om ze te drinken
Allen schreeuwen in koor: Lang leve Rousseau!
Glorieuze schilder van de republiek
Je naam is de vlag van de trotse onafhankelijke [schilders]
En in het witte marmer, van Pentelic
zullen we je gezicht beeldhouwen, trots van onze tijd
Henri Rousseau was dus een gevierde schilder in zijn eigen tijd. Hoewel het establishment hem in eerste instantie afwees, werd zijn unieke stijl omarmd door andere moderne kunstenaars als Picasso. Vandaag de dag hangen zijn jungle-schilderijen in de grootste moderne kunst musea van de wereld.
