de Openbare Kunst van Qatar

Vandaag start het wereldkampioenschap voetbal in Qatar. Gelijktig met het WK zijn tientallen buitenkunstwerken in Doha geplaatst. Zijn de kunstwerken een poging om het slechte imago van Qatar te verbeteren? Of probeert kunstminnend Qatar een podium te creëeren voor hedendaagse kunstenaars?

In aanloop naar het wereldkampioenschap voetbal heeft Qatar veertig kunstenaars uitgenodigd om beeldhouwwerken te maken voor in de openbare ruimte. De werken zijn de nieuwste toevoeging aan het “buitenmuseum” van Qatar Museums. Met meer dan honderd kunstinstallaties is publieke kunst onderdeel van het dagelijks leven in het kleine Golfland.

Hamad International Airport

De openbare kunstcollectie van Qatar ontstond op Hamad International Airport in Doha. Hier werd Urs Fischer’s Beer-lamp geïnstalleerd. De grote teddybeer met een lampenkap op zijn hoofd is tegenwoordig de grootste publiekstrekker op het vliegveld van Doha. Sindsdien zijn er tientallen kunstwerken in en om de luchthaven geplaatst, waaronder een grote gouden valk van de Nederlandse beeldhouwer Tom Claassen (u kent hem mogelijk van betonnen olifanten naast de snelweg).

Maar ook op andere plekken in Doha en zelfs in de woestijn werden grote publieke kunstwerken geplaatst. Richard Serra’s “7” is een hommage aan de islamitische cultuur, waarin het getal zeven een spirituele betekenis heeft. Het werk is daarom opgebouwd uit zeven stalen platen.

WK Voetbal

In het kader van het WK voetbal zijn dus nog eens veertig werken toegevoegd aan de publieke kunstcollectie van Qatar. In het oog springend is de rij ontwikkelende foetussen van Damien Hirst. Ook zijn er grote orchideeën van Isa Genzken en een gouden duim van César in de stad geplaatst. De kunstwerken moeten van Qatar een aantrekkelijke stad maken tijdens en na het WK.

De kunstwerken zijn onderdeel zijn een poging om het slechte imago van het WK voetbal op te poetsen. Na rapporten over mensenrechtenschendingen en LHBT-discriminatie zijn positieve berichten erg gewenst. Maar ze passen ook binnen een lange termijnvisie van Qatar om van Doha een aantrekkelijke culturele bestemming te maken. Hiervoor werd de afgelopen tien jaar ook veel geïnvesteerd in de nationale museumcollectie.

Olafur Eliasson

Het is verrassend om te zien hoeveel kunstenaars met Qatar in zee zijn gegaan. Zo heeft Olafur Eliasson, die toch bekend staat als kritisch kunstenaar, een grote installatie gemaakt in de woestijn. De installatie met grote spiegels in woestijn is een belevenis. Bezoekers zien de installaties al vanaf grote afstand liggen als ze aan komen rijden.

In ieder andere land zou de aanschaf van 40 topwerken jubelend ontvangen worden. Maar in Qatar wordt de collectie met argusogen bekeken. Na het WK moet blijken hoe de kunstwerken op lange termijn gezien zullen worden. Is de collectie slechts een reflectie van ultieme rijkdom? Of wordt Qatar een interessante culturele bestemming?