Kunstschilder Willem van de Velde de oude was tijdens de zeeslag bij Lowesoft aan boord bij de vermaarde admiraal Jacob van Wassenaer Obdam. Samen hadden ze een maaltijd binnenin het schip, terwijl buiten de Nederlandse en Engelse kanonnen klonken. Twee uur later, toen Van de Velde al van boord was, ging het schip samen met Wassenaer Obdam ten onder. De slag was een van de grootste verliezen in de Nederlandse marine geschiedenis en een onuitputtelijke bron van inspiratie voor Van de Velde…
Nederland was in de Gouden Eeuw een belangrijk handelsland dat met grote schepen de oceanen bevoer naar Indië. Op zee werden de handelsbelangen verdedigd in zeeslagen met de Spanjaarden en de Engelsen. Omdat de scheepvaart zo’n centrale plaats innam in de economie en het aanzien van ons land, waren er ook schilders die de scheepvaart gingen afbeelden in schilderijen. Deze zogenaamde ‘zeegezichten’ tonen de glorie van de kapiteins in hun strijd tegen de elementen en tegen de concurrentie.
Hendrik Vroom
De eerste ‘schilders van de zee’ waren kunstenaars die zelf over de zeeën hadden gevaren en lange reizen hadden gemaakt door Europa. De Haarlemse schilder Hendrik Vroom was in Frankrijk, Spanje en Italië geweest voordat hij zich specialiseerde in het zeegezicht. Zijn vader Cornelis Vroom was als landschapsschilder actief en leerde zijn zoon de kneepjes van het vak.
Evenals de landschapskunst, ontwikkelde de zeeschilderkunst zich het eerst in Haarlem. In navolging van Hendrik Vroom, vestigde onder meer de Vlaanderen afkomstige Jan Porcellis zich in Haarlem. Porcellis ontwikkelde een eigen stijl, waarin de natuur centraal stond. Heftig golvende zeeën en onheilspellende luchten vormen het decor waarin de schepen een ondergeschikte rol hebben. De zee is nergens zo ruig als bij Porcellis.
 |
 |
 |
Willem van de Velde
Toen rond 1630 Jan Porcellis vanuit Haarlem naar Amsterdam verhuisde, werd de Nederlandse hoofdstad het middelpunt van de maritieme schilderkunst. Amsterdam was tevens de stad vanwaar de VOC schepen uitvoeren naar de oost. In de tweede helft van de 17e eeuw werd de kunst van de zeegezichten gedomineerd door de Amsterdamse familie Van de Velde.
Willem van de Velde de oude was in de 17e eeuw de officiële schilder van de Nederlandse marine en ging mee op de reizen van Cornelis Tromp en andere Nederlandse officieren. Hij wordt tegenwoordige met name geroemd om zijn pentekeningen. Hij was aan boord bij Nederlandse schepen tijdens de zeeslag bij Lowesoft, waar Tromp en Wassenaer Obdam omkwamen.
Zijn zoon Willem van de Velde de jonge maakte faam met zijn schilderijen, waarin hij de schepen en mensen in zeer realistische stijl wist te schilderen. Zijn werken toonde oorspronkelijk vooral rustige zee, en helder blauwe luchten. Rond 1670 verhuisde hij met zijn vader naar Engeland en werden zijn schilderijen iets donkerder en minder rustig. Hij volgde hiermee de smaak van de tijd en de wensen van het Engelse hof.
Ludolf Bakhuizen
Na de verhuizing van Willem van de Velde naar Engeland, werd Ludolf Bakhuizen de belangrijkste zeeschilder van Amsterdam. Bakhuizen wordt tegenwoordig vaak gezien als voorloper van de romantiek, omdat hij extreme contrasten en indrukwekkende natuurverschijnselen liet zijn in zijn schilderijen. Bakhuizen en Van de Velde jonge zijn tegenwoordig wereldwijd geroemd om hun zeegezichten en hangen een grote musea wereldwijd.
Nederlandse landschapskunst uit de Gouden Eeuw is onder meer te zien in de collecties van het Rijksmuseum in Amsterdam, het Amsterdam Museum en het Louvre.
