De Dwerg van Bronzino toont de kracht van de Schilderkunst

Kunstenaars in de 16e eeuw konden het niet eens worden. Welke kunstvorm was superieur? Schilderkunst of beeldhouwkunst? De Italiaanse kunstenaar Bronzino maakte een bijzonder schilderij van een man met dwerggroei om te laten zien dat de schilderkunst de meest nobele kunstvorm is!

Het is een curieus schilderij in het Palazzo Pitti. Een beetje mollige dwerg die van twee kanten naakt is afgebeeld. Precies voor zijn genitaliën vliegt een vlinder. Hij is op jacht. Op de voorkant vliegen nog vogels om hem heen. Maar op de achterkant heeft hij ze al gevangen.

Morgante

Op het schilderij staat Braccio di Bartolo, die in dienst was van Cosimo de Medici. Hij werd vaak Morgante genoemd. Het was een ironische naam, want Morgante was een reus uit een beroemd gedicht van Luigi Pulci. Hij was geliefd vanwege zijn humor. Valerio Cioli maakte een beeld van Morgante voor de Bacchino-fontein in de Boboli-tuinen en Giambologna voor de kleine fontein in de daktuin van de Loggia dei Lanzi.

Ook in de schilderingen die Vasari maakte voor het Palazzo Vecchio, zijn vaak dwergen te zien. Morgante zelf is afgebeeld aan Cosimo’s zijde in het ronde schilderij van Cosimo’s bezoek aan Elba. Het is goed te zien dat Vasari het gezicht van Morgante baseerde op het achteraanzicht van Bronzino’s schilderij.

Dwergen in de werken die Giorgio Vasari maakte voor het Palazzo Vecchio

Paragone

Welke kunstvorm is het best? Schilderkunst of beeldhouwkunst? Het was een groot debat in de 16 eeuw (de Paragone). Mogelijk was het begonnen als strijd tussen Rafaël en Michelangelo, maar rond 1550 waren academici het er nog steeds niet over eens.

Bronzino was een aanhanger van de schilderkunst. Het schilderij van Bronzino laat zien dat ook schilderijen een driedimensionaal beeld kunnen geven. Hij haalde zo het belangrijkste argument weg van de mensen die de beeldhouwkunst superieur vonden. Bovendien voegt hij zelfs een extra dimensie toe: het vestrijken van de tijd. Bronzino toont het moment voor en na de jacht.

Velazquez

In de 16e eeuw was het bij machthebbers in de mode om mensen met dwerggroei in de dienst te nemen. Ze werkten als hofnarren en droegen bij aan het vermaak van de vorst en de edellieden. Morgante was slechts één van de vijf mensen met dwerggroei aan het hof van Cosimo I de Medici.

Ook aan het Habsburgse hof in Spanje werkten dwergen voor de koning. Hij had op een gegeven moment meer dan 100 mensen met dwerggroei in dienst, sommigen van hen hadden flinke geestelijke en lichamelijk handicaps. Hofschilder Velazquez schilderde een dwerg op zijn beroemde Las Meninas.

Ook maakte hij 10 portretten van de kleine mensen aan het hof. Maar in tegenstelling tot Bronzino en andere kunstenaars wilde Velazquez hen niet belachelijk maken. Hij zocht naar een menselijke afbeelding en probeerden hun karakters te laten zien met waardigheid, zoals hij bij ieder andere portret zou doen.