Net echt! Italiaanse kunstenaars uit de 18e en 19e eeuw maakten technische hoogstandjes met marmer. De sluiers van hun beelden lijken doorschijnend als zijde. De gesluierde vrouwen groeiden uit tot symbool van Italië.

Rafaelle Monti was met zijn 28 jaar pas een beginnende beeldhouwer, toen een rijke Engelsman zijn studio in Milaan bezocht. Hertog William Spencer Cavendish was op zoek naar een beeldhouwer voor een bijzonder project. Hij wilde een beeld van een gesluierde vrouw in marmer, dat er levensecht uit moest zien. Monti accepteerde de opdracht.

Een jaar later was Cavendish de trotse bezitter van een gesluierde Vestaalse maagd. Monti had met slim gebruik van het zachte marmer de illusie van een sluier weten te creëeren. Gesluierde vrouwen zouden Monti’s handelsmerk worden. Voor de grote wereldtentoonstelling in Londen van 1851 maakte hij een gesluierde Slaaf op de Markt van Constantinopel. Het beeld trok duizenden bezoekers en Monti’s naam was definitief gevestigd.

Rafaelle Monti – Vestaalse maagd, Slaaf op de markt van Constantinopel en de slaap van verdriet en de droom van vreugde (v.l.n.r.)

18e eeuwse beelden

Monti was niet de eerste beeldhouwer die gesluierde vrouwen uitbeeldde. Al rond 1750 maakte Antonio Corradini twee beelden van gesluierde vrouwen. In de beelden van Corradini staat de sluier symbool voor bescheidenheid. In zijn beelden van de Vestaalse maagd Tuccia en de Deugd Bescheidenheid probeert hij zo hun kuisheid te benadrukken.

Het beeld van de bescheidenheid staat in de Cappella Sansevero in Napels. Corradini werd gevraagd om voor dezelfde kapel ook een gesluierd beeld van Jezus te maken, na zijn dood aan kruis. Corradini overleed echter voordat hij aan het beeld kon beginnen. Vervolgens kreeg Giuseppe Sanmartino de opdracht en hij creëerde een meesterwerk. Mensen geloofden niet dat het mogelijk was zo gedetailleerd te beeldhouwen. Ze dachten daarom dat er alchemie aan te pas was gekomen. Antonio Canova zei dat hij tien jaar van zijn leven had willen geven, als hij zo’n beeld had kunnen maken.

Antonio Corradini – Vestaalse maagd Tucia en de Bescheidenheid, Giuseppe Sanmartino – Gesluierde Christus (v.l.n.r.)

Risorgimento

De beelden van gesluierde vrouwen werden mede dankzij Monti in de 18e eeuw opnieuw populair. Italië beleefde tussen 1820 en 1870 zijn eenwording (risorgimento) door een reeks van oorlogen en revoluties. De gesluierde vrouw groeide uit als symbool van de nieuwe eenheid. Zoals Amerika het Vrijheidsbeeld heeft, Frankrijk Marianne en Engeland Britannia, zo heeft Italië de gesluierde dame.

Tussen 1850 en 1900 waagden daarom meerdere Italiaanse beeldhouwers zich aan een gesluierd beeld. Alle beelden werden gemaakt in marmer, omdat dit materiaal enige doorschijnende eigenschappen heeft. Hierdoor wordt de illusie gewekt dat je echt door de sluier heen kan kijken.

Amerika en Canada

Eind 19e eeuw kwamen veel gesluierde beelden in Amerikaanse kunstcollecties terecht. Gedeeltelijk is dit te verklaren door de opkomst van rijke industriëlen die kunst gingen verzamelen. Maar misschien heeft ook de migratie van grote aantallen Italianen tussen 1870 en 1890 een rol gespeeld.

Zeker is dat de gesluierde vrouwen aanspraken bij het Amerikaanse publiek. De betekenis van de Italiaanse eenwording, werd in de Verenigde Staten vervangen door een religieuze boodschap. Veel beelden staan in de VS daarom bekend als ‘Gesluierde non’ of ‘Gesluierde maagd’. Zo keerde de betekenis van bescheidenheid en kuisheid na eeuwen weer terug!