Canon van de Moderne Kunst: Giacomo Balla

Canon van de Moderne Kunst – Venster 14
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 14: Swifts van Giacomo Balla.

Terwijl in Duitsland door de expressionisten werd geëxperimenteerd met kleur en in Frankrijk de kubisten de vormentaal aan het heruitvinden waren, ontstond in Italië een groep kunstenaars die beweging probeerde vast te leggen op het plat vlak, de futuristen. Een van de belangrijkste futuristische kunstenaars was Giacomo Balla, die fotografische effecten gebruikte in zijn werk.

Het bovenstaande schilderij maakte Balla tijdens de hoogtijdagen van het futurisme in 1913. Balla onderzocht de dynamiek van beweging en snelheid op dit doek. Balla had foto’s gezien waarbij een lange sluitertijd werd gebruikt en hierdoor bewegingen werden vastgelegd. Een bewegende arm kon hierdoor op meerdere plekken op de foto te zien zijn. Mogelijk heeft hij ook de foto’s gekend van de Franse dieronderzoeker Étienne-Jules Marey, die ook bewegingen van dieren op deze manier fotografisch vast heeft gelegd. Balla gebruikte dit principe om de bewegingen vast te leggen, waardoor een bijna abstract schilderij ontstaat. Daarmee is Balla een van de eerste die experimenteerde met abstractie, naast Malevich, Kandinsky en Monet.

Als zoon van een industrialist werd Giacomo Balla in 1871 geboren in Turijn. Gedurende zijn jeugd was hij geïnteresseerd in muziek en kunst, maar in de loop der jaren zou de kunst de overhand nemen. Balla studeerde aan verschillende kunstacademies in Turijn en Rome, voordat hij in 1899 voor het eerst zijn werk tentoonstelde op de Biennale van Venetië. Al snel exposeerde hij in heel Europa en maakte hij kennis met het impressionisme en het kubisme in Parijs en het expressionisme in München en Berlijn.

In 1910 maakte hij kennis met Filippo Marinetti en veranderde zijn stijl radicaal en werd hij een van de leidende mannen binnen het futurisme. Beweging en dynamiek werden de hoofdlijnen binnen zijn werk. Ondanks het uit elkaar vallen van de futuristische beweging na de 1e wereld oorlog, bleef Balla leidend binnen de Italiaanse kunstwereld. Hij werd lid van de nationale academie San Luca en bleef exposeren op de grote tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Giacomo Balla overleed op 86 jarige leeftijd in Rome in 1958.

Er zijn in Nederland geen werken van Giacomo Balla te vinden die permanent tentoongesteld worden. Swifts: paths of movement + dynamic sequences hangt in het Museum of Modern Art in New York. Andere signatuurwerken van Giacomo Balla hangen in Buffalo (Albright-Knox Gallery), New York (Guggenheim) en Milaan  (Galleria d’Arte Moderna).