Ellsworth Kelly misleidde de nazi’s met foptanks

Ellsworth Kelly begon zijn kunstenaarsloopbaan in het Amerikaanse leger. In het geheimzinnige “Ghost Army” ontwierp hij tanks en jeeps om de Duitsers te misleiden. Camouflage bleek de inspiratie voor een carrière vol kleuren en vormen.

Abstract kunstenaar Ellsworth Kelly zou komende week 100 jaar zijn geworden. Hij begon zijn carrière in een geheime divisie van het Amerikaanse leger in de Tweede Wereldoorlog. Hun specialisme? Afleiding. Met foptanks van rubber en nepgeluiden probeerden ze de Duitsers te laten geloven dat er een groot leger op de been was. In werkelijkheid zou het echte leger elders anders aanvallen.

Opblaastanks

Ellsworth Kelly vertelde eens over de tactiek in een interview: “We waren bijvoorbeeld in Normandië en deden alsof we een grote, sterke pantserdivisie waren. Op die manier zouden de Duitsers, ook al waren de tanks van rubber, denken dat er veel waren, veel kanonnen, een hele grote infanterie. We hebben [de rubbertanks] gewoon opgeblazen en in een veld geplaatst. Alle Duitse troepen zouden vervolgens op ons afkomen totdat we de oproep kregen om snel weg te gaan. Dan moesten we whsssh [geluid van leeglopen] de tanks inpakken en daar binnen 20 minuten weg zijn. Onze echte troepen, die stonden te wachten, zouden vervolgens van achteren aanvallen.”

Voor dit zogenaamde “Ghost Army” werden voornamelijk kunstenaars, architecten en andere creatievelingen aangenomen. In Amerika waren ze maanden in de weer met de voorbereidingen. Zo waren de eerste foptanks van hout en doek, pas later kwamen de opblaastanks van rubber.

Camouflage

In de eerste jaren na de oorlog bleef camouflage een belangrijke rol spelen in Kelly’s werk. Hij maakte abstracte schilderijen waarin kleurvlakken als een soort legerprint op het doek staan. “The Meschers” toont bijvoorbeeld een patroon van groen-blauwe kleurvlakken.

In “Colors for a large wall” staat een verborgen boodschap in kleuren verwerkt. Iedere kleur staat voor een geluid, zoals ook in de Tweede Wereldoorlog geluiden werden gebruikt om de Duitse soldaten te misleiden. “Mijn vormen zijn geometrisch, maar ze werken niet in geometrische zin samen”, zei Kelly over de werken. “Het zijn vormen die overal om ons heen bestaan, ook al zie je ze niet.”

Kleur en vorm

Vanaf de jaren 60 speelden kleur en vorm de hoofdrol in zijn werk. Hij experimenteerde met monochrome doeken en werkte vaak in series met abstracte werken. Ook veranderde hij de vorm van de doeken. Niet langer werkte hij met rechthoeken, maar steeds vaker in ruiten, driehoeken en allerlei tussenvormen.

Vanaf de jaren 70 maakte Kelly ook grote sculpturen voor in de openbare ruimte. Grote gebogen kleurvlakken van aluminium of staal. Kleur liet hem niet meer los. Tot op hoge leeftijd werkte Kelly met kleurvlakken. Zijn werk is in Nederland te zien in het Stedelijk Museum, het Kröller-Müller Museum, Museum Voorlinden en het Van Abbemuseum.