In kerken, musea en paleizen ben je vaak zo bezig met de pracht en praal om je heen, dat je vergeet omhoog te kijken. Toch zijn juist de plafonds vaak schitterend verfraaid. In het rijk geïllustreerde boek “Kijk Omhoog” zijn nu de 40 mooiste koepels en gewelven verzameld. De uitgave komt samen met de 250-jarige sterfdag van de grootste plafondkunstenaar aller tijden: Giovanni Battista Tiepolo.

Giovanni Battista Tiepolo was een Italiaanse frescoschilder uit de rococotijd die zich specialiseerde in plafonds. Hij werd daarom vaak ingehuurd door vorsten en rijke lui om hun paleizen te verfraaien. Hij schilderde schitterende luchten en hemels vol met mythologische en historische figuren. De wijze waarop Tiepolo speelde met het perspectief, gaf bezoekers het gevoel dat zalen hoger waren.

Würzburg
In 1750 werd Tiepolo ingehuurd door Prins Bischop Karl Philipp von Greiffenclau om zijn paleis in Würzburg te versieren. Voor de fresco in het trappenhuis vulde hij de lucht met de Olympische goden uit de Griekse mythologie. Aan de rand zijn de vier continenten afgebeeld: Azië op een olifant (beneden), Afrika op een dromedaris (boven) en Amerika met een indianentooi (rechts). Europa zit op een wolk in de lucht en heeft een portret van de prins in haar handen.

Tiepolo haalde een paar slimmigheidjes uit met het perspectief. Als je over de lange zijden van de bovengalerijen loopt, lijken Afrika en Azië als het ware mee te bewegen. Ook speelde hij met licht, zodat het belangrijkste continent Europa het best belicht werd. Wie de trap op komt, ziet Europa in eerste instantie niet. Pas door je om te draaien, zie je het machtigste continent.

Kijk Omhoog
De fresco’s in Würzburg zijn opgenomen in het boek “Kijk Omhoog”, waarin de 40 meest spectaculaire plafondschilderingen zijn verzameld. Nu het coronavirus ons het reizen belet, is dit boek een uitkomst om op de bank een wereldreis te maken. Soms is het een feest der herkenning zoals de Sixtijnse kapel in Rome of de Opera Garnier in Parijs. Maar er zitten ook minder bekende keuzes in het boek zoals het Museum van de Revolutie in Havanna of het Palazzo del Te in Mantua.

De plafonds zijn door McCormack ingedeeld in 4 categorieën: religie (kerken en moskeeën), cultuur (musea en theaters), macht (paleizen en villa’s) en politiek (stadhuizen en openbare gebouwen). De variatie is groot: van de het moderne plafond bij de Verenigde naties tot de Middeleeuwse gouden mozaïeken uit Ravenna.

Het boek is een lust voor het oog, vanwege de vele grote afbeeldingen. De teksten zijn vooral ondersteunend en bieden beschrijvingen van wat er te zien is. Zo wijst auteur Catherine McCormack je soms op een detail dat je anders misschien over het hoofd had gezien. Maar “Kijk Omhoog” is vooral een heerlijk bladerboek om je volgende reisbestemming uit te kiezen!

Kijk Omhoog
Prachtige koepels, gewelven en plafonds
Catherine McCormack
Uitgeverij Davidsfonds, €34,99