Recensie: Onno Blom – de Jonge Rembrandt

Rembrandt was de zoon van molenaar Harmen en woonde in Leiden. We weten dat hij naar de Latijnse school ging, maar verder is er weinig bekend over Rembrandt’s jonge jaren. Waarom ging hij schilderen? Onno Blom schetst in zijn boek ‘de Jonge Rembrandt’ de wereld van Rembrandt en neemt ons mee naar Leiden in de 17e eeuw.

Rembrandt liet zelf geen geschriften na en er is dus niet veel bekend over zijn jeugd. Het is niet makkelijk om een biografie te schrijven als er weinig informatie beschikbaar is. Waar begin je? Wordt het niet te speculatief? Onno Blom koos er daarom voor om een verhaal te schrijven over de wereld waar Rembrandt leefde. Hij beschrijf het Leiden’s ontzet, de oprichting van de universiteit en de verplaatsing van de molen van Rembrandt’s vader.

Weinig sporen

Op zoek naar de sporen van Rembrandt doet Blom verrassende ontdekkingen. Zo vond hij het graf van Rembrandt’s moeder in de Leidse Pieterskerk. Ook zocht hij het huis van Rembrandt aan de Weddesteeg, maar dit werd in 1927 gesloopt. Op de plek van het huis van Rembrandt staat in Leiden nu een lelijk appartementencomplex. De gevelsteen die de plek van het huis aanduidt, hangt zelfs op de verkeerde plek.

‘de Jonge Rembrandt’ is vooral een boek over Leiden. Hoe de Leidenaren te lijden hadden onder het beleg van de Spanjaarden bijvoorbeeld (nog voor de geboorte van Rembrandt) of over de ruzies aan de Universiteit, waar Rembrandt volgens Blom overigens langer studeerde dan eerder gedacht. Hij schrijft: ‘De tijd die “Rembrandus” aan de Leidse Academie doorbracht kan niet langer worden gebagatelliseerd. Hij moet ten minste twee jaar lang hebben gestudeerd – en dat verklaart dat Rembrandt zich zo spectaculair kon ontwikkelen als historieschilder’.

Leiden

Vanwege een gebrek aan bronnen komt Blom vaak niet verder dan dit soort interpretaties. Hoewel we in deze biografie Rembrandt dus nauwelijks beter leren kennen, krijgen we wel een levendig beeld van het Leiden van de 17e eeuw. Hoe leefden de mensen? Welke spanningen speelden er in de stad? Waarom werd de stad zo rijk?

Blom komt zelf uit Leiden en zijn liefde voor de stad spat van de pagina’s. Zijn persoonlijke schrijfstijl vol kleine meningen en anekdotes zorgt ervoor dat je echt meegenomen wordt in de 17e eeuw. In een rijk boek vol illustraties en schilderijen leer je de Leiden en Rembrandt’s jeugd beter kennen. Onno Blom beschrijft niet Rembrandt’s persoon, maar vooral zijn leefwereld. Deze aanpak laat je als lezer zelf invullen hoe Rembrandt zo succesvol geworden is.

De biografie over de Jonge Rembrandt is daarom zeer geslaagd. Blom krijgt de komende weken ook de ruimte om op televisie de wereld van Rembrandt te laten zien. In de serie ‘Het Raadsel Rembrandt’ is de komende weken op NPO2 bij de AVROTROS Blom’s zoektocht naar het leven van Rembrandt te zien.

Onno Blom
De Jonge Rembrandt
de Bezige Bij, €29,99