Wat hebben Edgar Degas en Auguste Rodin met elkaar gemeen?
Het Von der Heydt Museum in Wuppertal toont dit najaar met Degas en Rodin twee grootmeesters uit de 19e eeuw. Op het eerste gezicht lijkt dit een vrij willekeurige vergelijking tussen twee Franse impressionistische kunstenaars. De tentoonstelling laat echter zien dat dit niet waar is. Wat hebben Degas en Rodin met elkaar gemeen?
In 1917, dit jaar precies 100 jaar geleden, overleden Degas en Rodin. Beide lieten ze een invloedrijk oeuvre achter dat de moderne kunst had gevormd. Degas was vooral schilder en tekenaar, Rodin was de beeldhouwer. Toch heeft Degas ook beelden gemaakt en Rodin ook getekend en geschilderd. De twee werkten allebei in Parijs aan het eind van de 19e eeuw en hebben elkaar gekend. In het Von der Heydt Museum is te zien hoe ze hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van de moderne kunst.
Danseressen en Paarden
Degas was een bevlogen bezoeker van de paardenrenner in het Bois de Boulogne. Hij maakte verschillende schilderijen en pasteltekeningen van de jockeys en hun paarden. Hierbij werd hij geholpen door de vooruitgang van de fotografie, waardoor het mogelijk werd paarden te fotograferen in verschillende momenten van hun draf. Rodin was in deze jaren ook geinteresseerd in paarden, vanwege een ruiterstandbeeld dat bij hem was besteld. Zoals Degas de bewegingen bestudeerde, maakte ook Rodin schetsen van de anatomie van de paardenbenen.
Vanaf de jaren 70 van de 19e eeuw schilderde Edgar Degas danseressen. Het zou het leitmotiv van zijn oeuvre worden. Honderden schetsen, tientallen schilderijen en talloze beelden, danseressen bleven Degas interesseren. Maar ook Rodin maakte beelden van verschillende balletdansers. In Wuppertal zijn de beelden van Rodin en Degas naast elkaar te zien, waardoor goed te zien is dat beide kunstenaars gefascineerd zijn door de lichaamsvormen van het ballet.
Dynamiek en Beweging
De werken met paarden en danseressen tonen de gemeenschappelijke interesse van Degas en Rodin in beweging. De totale lichaamsbeheersing van de danseressen laat zien hoe je met een houding dynamiek kan weergeven. In tegenstelling tot de statische beelden en schilderijen van tijdgenoten, laten Degas en Rodin zien hoe ook een stilstaand beeld of schilderij kan ‘bewegen’. In de werken van Degas helpen felle kleuren en verminderd gebruik van perspectief hier aan mee. Hij is hiermee een echte modernist, ver voor Picasso of Cézanne.
In de danseres-beelden van Rodin valt op dat hij gebruikt maakt van een verregaande versimpeling, in tegenstelling tot zijn latere zeer emotioneel geladen werk. De vroege Rodin is eigenlijk gedurfder en modernistischer. In het Von der Heydt Museum is zowel het vroege als late werk van Rodin te zien. Al is vooral bij de latere werken van Rodin, waaronder de Denker en de Kus, de vergelijking met Degas een beetje zoek.
Tentoonstelling
Rembrandt-Caravaggio, Van Gogh-Munch, het is een veelbeproefd concept om in een tentoonstelling twee grote namen naast elkaar te presenteren. Vaak zijn deze combinaties wat gezocht en het levert daarom tentoonstellingen op met wisselend succes. Zo niet in Wuppertal, waar de juist werken van Rodin en Degas zijn uitgekozen om een interessante vergelijking te maken. Beweging en dynamiek vormen de basis van de vergelijking tussen Degas’ schilderijen en Rodin’s beeldhouwwerken.
Ondanks dat de tentoonstelling in het Von der Heydt museum een schrijnend tekort heeft aan echte topwerken van Degas, is er voldoende werk aanwezig om de gemeenschappelijke interesse’s met Rodin te tonen. Honderd jaar na hun dood weten Degas en Rodin zo nog steeds te verrassen.
Degas & Rodin
Von der Heydt Museum, Wuppertal
t/m 26 februari 2017
