Op het eiland Milo was een boer aan het graven naar wat stenen om te bouwen, toen hij op een marmeren beeld stuitte. Het was 1820 en de vondst werd meteen opgemerkt door een Franse marine officier. Samen groeven ze de drie delen van het beeld op. Het bleek een half naakte vrouw te zijn. Deze Venus van Milo staat tegenwoordig in het Louvre en is één van de meest beroemde beelden van de Griekse kunst!
Geschiedenis
Het oude Griekenland bestond duizenden jaren lang uit kleine stadsstaten. In iedere stad ontwikkelde een eigen cultuur met eigen kunstwerken. Zo was tijdens de bronstijd (3000-1000 voor Christus) de Myceense kunst bekend om zijn gouden maskers, de Cycladische kunst om zijn gladde marmeren beeldjes en Minoïsche kunst om zijn bijzondere keramiek. Na een periode van 200 jaar waarover weinig bekend is en die daarom vaak de ‘duistere eeuwen’ worden genoemd, beginnen rond 900 voor Christus de hoogtijdagen van de Griekse cultuur. De filosofie, dichtkunst en wetenschap ontwikkelen zich in hoog tempo en vormen de basis van onze Westers cultuur.
Geometrische kunst
De vroege kunst uit het oude Griekenland (900-700 voor Christus) wordt geometrische kunst genoemd, vanwege de geometrische motieven die op de vazen werden afgebeeld. Terracotta vazen vormen het middelpunt van de kunst in deze tijd en hierop werden lange tijd uitsluitend abstracte vormen gebruikt. Pas rond 750 voor Christus zijn de eerste menselijke figuren te zien, al zijn ook deze sterk versimpeld. Er zijn in deze periode waarschijnlijk ook houten beelden gemaakt, maar deze zijn tegenwoordig niet meer over. Het oudst bekende beeld van de Grieken is een terracotta beeldje van een Centaur, die werd gevonden bij Lefkandi. Ook dit beeldje is beschilderd met geometrische vormen.
Archaïsche kunst
Onder invloed van de dominante Egyptische cultuur, beginnen de Grieken rond 700 voor Christus beelden te maken van steen. Beelden van jonge mannen en jonge vrouwen noemen we ‘kouroi’ (enkelvoud: kouros) en ‘korai’ (enkelvoud: kore). De beelden zijn sterk verwant aan de Egyptische beelden die van de farao’s werden gemaakt. De houding is erg strak en rigide en de haardracht van vlechten is duidelijk op Egypte geïnspireerd. Kouros beelden zijn vaak staande mannen met een voet net voor de ander. Alle beelden hebben in deze tijd een zogenaamde ‘archaïsche lach’; een lege onnatuurlijke gezichtsuitdrukking.
Klassieke Griekse kunst
Met de opkomst van de democratie rond 500 voor Christus verandert de gehele Griekse cultuur en dus ook de kunst. Beelden worden realistischer en tonen de ideale Griekse man. De beelden zijn een voorbeeld voor de Griekse burgerman, die zijn geest en lichaam goed moet onderhouden om deel te nemen aan de Griekse samenleving. De geïdealiseerde beelden krijgen wereldwijd faam, zo was het beeld van Zeus in Olympia één van de zeven wereldwonderen. Er wordt in deze periode veel gewerkt met brons en daardoor zijn veel beelden nu verloren en zijn er alleen Romeinse kopieën overgebleven, zoals het beeld van Athena dat in het Parthenon stond of de Discobulos.
Hellenistisch
Onder leiding van Alexander de Grote wordt het Griekse rijk uitgegroeid tot een wereldrijk en de democratische cultuur verruild voor een autocratie. Alexander laat zichzelf als god vereren. De beeldhouwkunst wordt na de dood van Alexander (323 voor Christus) steeds realistischer. Beeldhouwers willen meer emoties tonen, zoals in de Laöcoongroep of de Overwinning van Samothrace. Naast de extreme emoties en heftige afbeeldingen, komt er ook ruimte voor realistische beelden van gewone mensen. Niet langer zijn de beelden geïdealiseerd, beeldhouwers proberen juist het karakter van de geportretteerde te vangen.
Kunstenaars
Van veel oud-Griekse beelden is niet met zekerheid te zeggen wie de maker is geweest. Toch kennen we dankzij verschillende bronnen de belangrijkste beeldhouwers ui de klassieke periode. Phidias was de beeldhouwer van het eerdergenoemde beeld van Zeus, het beeld van Athena uit het Parthenon en het Parthenon fries. Naast Phidias wordt Polykleitos gezien als de belangrijkste ontwikkelaar gezien van de klassieke stijl. De Atheense beeldhouwer Minos maakte de Discobolus. Een hele reeks beelden van Hermes, Apollo en Venus die we tegenwoordig kennen van Romeinse kopieën worden toegeschreven aan Praxiteles.
Musea
De belangrijkste musea om Oud-Griekse kunstwerken te bekijken liggen verspreid over heel Europa. In Griekenland zelf zijn dit het National Archeologisch Museum in Athena, het Acropolis Museum in Athene en het Delphi Archeologisch Museum. Veel Romeinse kopieën van Griekse beelden zijn te zien in de Vaticaanse Musea, het Louvre in Parijs, de Glyptothek in München en het British Museum in Londen.
