Bij Christie’s in Londen is het schilderij Lot en zijn dochters van Peter Paul Rubens donderdagavond voor 52 miljoen euro geveild. Slechts één keer eerder werd er zoveel geld betaald voor een schilderij van een oude meester. Destijds verkocht Sotheby’s met de Kindermoord in Bethlehem eveneens schilderij van Peter Paul Rubens voor 75 miljoen euro. Rubens lijkt dus de duurste schilder te zijn van alle oude meesters!

Peter Paul Rubens wordt wereldwijd gezien als één van de belangrijkste kunstenaar uit de barok. Topwerken van Rubens zijn te zien in musea over de hele wereld. Het schilderij Lot en zijn dochters maakte hij op de top van zijn kunnen rond 1610. Rubens had zich in deze periode net gevestigd in Antwerpen waar hij een grote studio begon, zodat hij de vele opdrachten uit heel Europa aankon. Christie’s noemt Lot en zijn dochters één van de laatste topwerken van Rubens in privé-bezit.

Lot en zijn Dochters
Het schilderij toont het Bijbel verhaal van Lot, de neef van Abraham. Lot woonde in de stad Sodom, waarvan de inwoners zich gedroegen als barbaren. Toen God de stad hiervoor wilde straffen en vernietigen, werd Lot gewaarschuwd door engelen om te vluchten met zijn vrouw en kinderen. Ze werden verteld de stad te verlaten en niet achterom te kijken. Lot’s vrouw kon haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en ze keek toch achterom. Hierop veranderde ze in een zoutpilaar.

Nu Sodom was verwoest door God, was Lot de laatste man op aarde. Zijn dochters smeedden daarom een plan om de mensheid te redden. De dochters voeren Lot dronken, in het schilderij goed te zien aan zijn verdwaasde blik en rode wangen. De rechter dochter heeft zich al uitgekleed voor wat hierna gaat gebeuren. Slapen met haar vader is namelijk de enige manier om kinderen te krijgen.

Inspiratie
Rubens toont in het meest dramatische moment in dit Bijbelverhaal, vlak voor de incest tussen Lot en zijn dochters. Aan de blikken van de dochters is goed te zien hoe serieus ze hun taak nemen. In de tijd dat Rubens dit schilderij maakte, was het een vaker voorkomend thema. Onder andere Joachim Wtewael en Hendrick Goltzius hadden deze scene afgebeeld.

Voor zijn versie van het verhaal liet Rubens zich inspireren door de Romeinse klassieken en Renaissance kunst van Michelangelo. Rubens had jaren door Italië gereisd en daar tekeningen gemaakt van beelden uit de tijd van de Grieken en Romeinen. Een tekening van een beeld van Hercules gebruikte hij als inspiratie voor dit schilderij. Ondanks dat we tegenwoordig dit beeld van Hercules niet meer kennen, weten we dat Michelangelo hetzelfde beeld als voorbeeld gebruikte van andere beelden.

de Duurste Oude Meesters
Schilderijen van voor ruwweg 1800 worden door veilinghuizen als Christie’s ‘Oude Meesters’ genoemd. Lot en zijn dochters is met ruim 50 miljoen euro (44 miljoen pond), het op één na duurste geveilde oude meester schilderij aller tijden. Het schilderij werd gemaakt rond 1610, vlak voor Rubens zijn grote studio startte. Dit betekent dat dit schilderij nog grotendeels van zijn eigen hand is en niet door assistenten is gemaakt. Röntgenfoto’s laten ook zien dat er weinig veranderd is aan de ondertekening. Hierdoor is dit werk ook veel meer geld waard.

De duurste oude meester op een veiling is ook van Rubens. In 2002 werd bij Sotheby’s de Kindermoord in Bethlehem geveild voor 49 miljoen pond, destijds ongeveer 75 miljoen euro. Dit werk werd gemaakt in 1608 en is tegenwoordig te zien in de Art Gallery of Ontario in Canada. Rubens lijkt dus de meest geliefde en dure meester onder de schilders van voor 1800.

Maar of dit ook echt zo is, valt de betwijfelen… Rubens heeft een enorm oeuvre en daardoor komen er soms nog schilderijen van hem op een veiling terecht. Schilderijen van andere grote namen zoals Rembrandt, Da Vinci of Velazquez liggen vrijwel allemaal vast in collecties van musea en worden dus nooit geveild. En als ze ooit op de kunstmarkt terecht komen, worden ze vaak onderhands verkocht zoals recent bij de huwelijksportretten van Maerten en Oopjen door Rembrandt. Deze schilderijen brachten 80 miljoen euro per stuk op en zijn dus eigenlijk nog duurder dan deze Rubens. Wie dus echt de duurste schilder is, zullen we nooit weten.