Mons 2015: Valse start voor culturele hoofdstad

Met een groot feest opende Mons in januari het culturele jaar 2015, waarin de stad zich culturele hoofdstad van Europa mag noemen. Mons is de hoofdstad van oude mijnstreek de Borinage en probeert zich te profileren op cultureel gebied om meer toeristen te trekken. Met vijf nieuwe musea, moderne architectuur en een breed cultuur aanbod probeert Mons glans te geven aan de uitverkiezing tot culturele hoofdstad van Europa. Maar van de vele plannen voor 2015, is nog bijna niets gereed…

Welkom in Mons! Toeristen die naar Mons reizen dit jaar, stappen de trein uit in een bouwplaats. Er staan betonnen trappen die naar niets lopen, kranen op het spoor en het stationsgebouw bestaat uit een paar keten. Zijn we wel op de goede plek? We zijn wel degelijk in Mons, culturele hoofdstad van Europa 2015.  Maar het station komt in 2015 niet meer af. Het futuristische gebouw van de Spaanse architect Santiago Calatrava zal pas rond 2018 openen. Het nieuwe station is een prestigeproject van het stadsbestuur onder leiding van burgemeester Elio di Rupo. Moderne architectuur (naast het station staat ook een spliksplinter nieuw congrescentrum van Daniel Libeskind) en een sterk cultureel aanbod moet Mons op de kaart zetten. Er wordt gehoopt op een Bilbao-effect. Mons is een stad van ongeveer 100.000 inwoners. Sinds het sluiten van de mijnen kent de streek een hoge werkloosheid. Daarom probeert burgemeester Elio di Rupo van Mons een toeristische trekpleister te maken.

Culturele hoofdstad van Europa
Mons werd vanuit België unaniem kandidaat gesteld om culturele hoofdstad van Europa te worden en kreeg vanuit de Europese Commissie de titel toegewezen. Om dit glans te geven, worden er dit jaar maar liefst vijf(!) nieuwe musea geopend in Mons. Echter bij ons bezoek in februari waren al deze musea nog niet geopend. Ook andere publiekstrekkers zoals het huis van de literatuur en het door Google gesponsorde Mundaneum, dat alle kennis ter wereld verzamelt, waren wegens verbouwing gesloten. Ook een nieuwe concertzaal (het Arsonic) is nog niet af. Lopend door de stad, vraag je jezelf dan ook af of Mons weet dat het al 2015 is. Onze gids heeft er een hard hoofd in: “In april moeten de musea allemaal open, maar volgens mij zijn ze nog lang niet af.”

Het enige grote spektakelstuk dat wel af was, is alweer afgebroken. Over de centrale Rue de Nimy stond een kunstwerk van Arne Quinze, een grote overkapping van hout, dat vijf jaar lang zou moeten blijven staan. Maar al in december 2014 begonnen er stukken hout naar beneden te komen. Vanwege het gevaar dat dit met zich meebracht, is het hele kunstwerk ondertussen afgebroken. Er komen nog meer tijdelijke kunstwerken verspreid over de stad te staan, maar u raadt het al, pas vanaf april of later. Quinze heeft ondertussen toegezegd een nieuw kunstwerk van hout te gaan maken voor Mons, dit zou in juni af moeten zijn.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Het Aapje van Mons
We richtten ons bij ons bezoek aan Mons dus maar op de geschiedenis van de stad en de culturele trekpleisters die er van oudsher al waren. Zo hangt er midden in het centrum van Mons een klein beeldje van een aapje aan de muur van het stadhuis. Er wordt gezegd dat dit het uithangbord was van een cafétje dat onder het 15e eeuwse gotische stadhuis heeft gezeten. Met je linkerhand aanraken van het aapje brengt geluk. Het aapje kijkt uit op de Grote Markt, het centrum van de stad waaraan vele cafés en restaurants liggen.

Ook de rest van het centrum van Mons is makkelijk te voet te verkennen. Overdag kan je door de grote poort van het stadhuis lopen en kom je terecht in de tuinen van het stadhuis. Hier is nu tijdelijk een hutje ingericht waarbinnen de aardappeleters van Van Gogh te zien zijn. Mons heeft veel van dit soort kleine onderdoorgangetjes en steegjes, die je maar net moet weten te vinden. Het is daarom aan te raden een gids door de stad te nemen. Blikvanger van Mons is het Belfort, dat door UNESCO erkend is als werelderfgoed en het enige Belfort van België is dat in Barok-stijl is opgebouwd. Vanaf de heuvel waar het Belfort is gebouwd, heb je mooi uitzicht over de regio. Helaas was het Belfort tijdens ons bezoek gesloten, maar het wordt in juli weer geopend met een lift die je naar de top van het bouwwerk kan brengen.

Doudou
Ieder jaar op de zondag na Pinksteren wordt in Mons de schrijn van Sint Waltrudis door de stad gereden op een gouden koets. De rest van het jaar is deze relikwieënschrijn samen met de gouden koets te zien in de Sint Waltrudiskerk. De sporen in de stenen op de grond laten zien waar de koets al honderden jaren de kerk uit wordt gereden. Ondanks dat Mons geen bisschopsstad is, dat is het nabijgelegen Doornik, heeft deze kerk de allure van een kathedraal. De prachtige marmeren beelden van de 15e eeuwse Jacques Dubrœucq zijn van ongekende schoonheid.

Tijdens de festiviteiten rondom de processie, wordt ook het gevecht tussen Joris en de Draak geënsceneerd. Bewoners van de stad proberen tijdens dit gevecht de staart van de draak te grijpen. Het is het jaarlijkse culturele hoogtepunt van Mons en wordt de ‘doudou’ genoemd. Mons heeft het culturele hoofdstad van Europa aangegrepen om een museum in te richten om deze traditie verder te belichten. Als alle plannen worden nagekomen, opent dit museum begin april de deuren.

Musea
Andere musea later dit jaar moeten openen zijn gewijd aan de Eerste Wereldoorlog, de archeologische vondsten uit de regio en kunst die normaal in depots ligt opgeslagen. Het is gewaagd om vijf nieuwe musea te openen en het is zeer de vraag of deze musea ook nog genoeg bezoekers trekken nadat dit jaar als culturele hoofdstad voorbij is.

Mons is een onbekende stad binnen de culturele rijkdom die België te bieden heeft en dit jaar als culturele hoofdstad zal er aan bijdragen om de bekendheid te vergroten. Helaas kent 2015 voor Mons een valse start, want tijdens ons bezoek was er nog nauwelijks iets geopend van de vele nieuwe culturele trekpleisters. Het is dan ook ten zeerste aan te raden, om uw bezoek aan Mons nog even uit te stellen tot later in 2015. Als Mons zich aan de plannen houdt, is later dit jaar wel alles geopend voor publiek. Behalve het futuristische station, dat gaat nog wel een paar jaar langer duren….

/Vensters – online kunstmagazine staat deze hele week in het teken van Mons 2015 – culturele hoofdstad van Europa. In een drieluik wordt aandacht besteed aan de belangrijkste activiteiten die dit voorjaar op het gebied van kunst worden georganiseerd. Eerder deze week besteedden wij aandacht de tentoonstelling Van Gogh in de Borinage.

Foto’s: Cas van der Made – Mogelijk gemaakt door: Mons 2015, Toerisme België voor Wallonië & Brussel

Rectificatie – 21 maart 2015
Vanuit de organisatie van Mons 2015 werden na publicatie van ons artikel nog enkele inhoudelijke onjuistheden gevonden, waarvoor onze excuses. Zo is Mons unaniem gekozen als Belgische kandidaat. Ook opent het Belfort niet al in april, maar pas in juli. Beide zaken zijn in bovenstaand artikel daarom aangepast. Daarnaast hecht de organisatie er waarde aan hier te vermelden dat alle musea gewoon volgens planning zullen openen in april en dat het een bewuste keuze is van Mons om de verschillende projecten gefaseerd op te leveren.