de Onbekende Impressionist

Onbekend maakt onbemind. Het Parijze Petit Palais biedt dit najaar een overzicht van de Italiaanse schilder Giuseppe de Nittis, een van de onbekende schilders die de overgang vormen tussen realisme en impressionisme. Het is het verhaal van een alleskunner.

Er zullen maar weinig schilders zijn die kunnen zeggen dat ze met succes hebben geëxposeerd in de vermaarde Parijs salon en in de salon van impressionisten, een tentoonstelling georganiseerd door Monet en de zijnen toen hun werken werden afgewezen door de gewone salon. De Nittis is zo’n schilder.

De Nittis werd in 1846 geboren in Barletta, Italie. Hier zou hij zijn eerste schilderlessen krijgen van een lokale schilder om zich vervolgens in 1860 in te schrijven de kunstacademie in Napels. In 1867 verhuist hij naar parijs waar hij kennismaakt met de intellectuele wereld van die tijd en zijn eigen stijl ontwikkelt.

Op de tentoonstelling maak ik kennis met een veelzijdig kunstenaar. Sommige werken zijn enorm realistisch en kunnen zich meten aan het werk van onder meer Courbet en Corot, terwijl andere werken doen denken aan Renoir en Manet.

Het is het verhaal van een schilder die zich bewoog tussen kunst en commercie. In zijn begin jaren werd de Nittis namelijk financieel ondersteund door Goupil, een zakenman die veel van zijn werken kocht. Deze mecenas had een redelijk klassieke smaak en was niet enorm gecharmeerd door de impressionisten.

De Nittis maakte in 1872 een prachtige serie waarin hij met veel licht de Vesuvius afbeeldde. Van verschillende hoeken en op verschillende momenten van de dag, een perfect voorbeeld van impressionistisch denken. Hij probeerde het moment te vangen. Op de tentoonstelling in het petit palais zijn 6 van deze werken te zien.

Goupil was helemaal niet gecharmeerd van deze werken. Hij vond het prima dat hij de Vesuvius schilderde, maar of hij er dan tenminste wat mensen bij wilde schilderen. Om niet zonder geld te komen zitten, volgde de Nittis dit advies, zo blijkt uit zijn volgende werken.

In de tentoonstelling in Parijs is goed te zien hoe de Nittis vervolgens dit wankele evenwicht probeert te behouden. Talloze werken verraden de invloed van het impressionisme zoals een prachtige serie die hij maakte in Londen of een aantal portretten van vrouwen. Maar constant vult hij deze doeken aan met extra taferelen, personages die een veel realistischere penseelstreek hebben.

Hierdoor ontstaat een vreemd samenspel van twee stijlen die hij beide goed beheerste. Hierdoor ontstaan werken die niet meer passen bij het impressionistische gedachtegoed, hiervoor zijn ze te gestileerd en geposeerd, maar ook niet behoren tot het realisme,  door de lossere penseelstreek.

De Nittis is daardoor moeilijk te classeren en kan gezien worden als een typische overgangsfiguur qua stijl, maar toch ook vooral qua kunstbeleving, de wijze waarop tegen kunst wordt aangegeven. Hij doet dan ook nog het meest denken aan late werken van Jean-Baptiste Corot, die ook tussen twee stromingen inzitten.

Deze prettige kennismaking is nog tot en met 16 januari 2011 te zien in het Petit Palais in Parijs.