Een Brave Mondriaan in Parijs

Kunstlievend Europa loopt weer uit voor een overzichtstentoonstelling van Mondriaan die te zien is in het Centre Pompidou in Parijs. Nederlandse musea zijn hofleveranciers voor de expositie die begin deze maand is geopend. Het Pompidou heeft kosten nog moeite gespaard om een groot overzicht te geven van het werk van het werk van de Nederlandse neoplasticist. Grote kunstinstellingen uit de hele wereld hebben hun werken uitgeleend.

De tentoonstelling is chronologisch opgebouwd en toont Mondriaan’s vroege impressionistische en symbolistische doeken. Het is zijn begin periode waarin Mondriaan figuratieve werken schildert, die we nu nauwelijks kennen. Werken die niet meer bijzonder zijn dan werk van tijdgenoten van Mondriaan over heel Europa.Het grote omslagpunt komt bij het kubisme. Mondriaan’s eerste kubistische werken laten al een groot talent zien voor het abstracte. Persoonlijk, vind ik veel van deze werken beter dan doeken van Picasso en Braque uit dezelfde tijdperiode. Al is hij deze kunstenaars uiteraard enorm schatplichtig.

In de tentoonstelling is vervolgens geweldig te volgen hoe Mondriaan vanuit deze kubistische doeken ieder jaar een stap verder zet richting de abstracte doeken waarmee hij bekend is geworden. Hier is de tentoonstelling op zijn sterkst, vergelijkbare doeken zijn uit de hele wereld gehaald en naast elkaar gehangen.

Complimenten moet ik daarbij uitdelen aan het Museum of Modern Art uit New York. Ten eerste hebben ze een flink aantal doeken naar Parijs gestuurd. Maar belangrijker, waar bijna alle doeken van Mondriaan achter glas hangen, zijn de doeken van het MoMa overal nog gewoon onafgedekt opgehangen. Het is gewoon een waar genot om zo dicht iedere penseelstreek te kunnen bestuderen.

Tussen deze doeken uit Mondriaan’s bekendste periode heeft het Centre Pompidou het Parijse atelier nagebouwd. Een prachtig initiatief waardoor iedere bezoeker Mondriaans inspirerende omgeving even kan ervaren.

Groot mankement in de tentoonstelling is dat er slechts een enkel doek aanwezig is uit Mondriaan’s late periode in New York, waardoor de geweldige vooruitgang die hij daar maakte totaal onderbelicht blijft.

De expositie is echter niet geheel gewijd aan Mondriaan gewijd, zowel in het begin als op het eind wordt zijn werk afgezet tegen zijn tijdgenoten uit de Stijl en de ontwikkeling van de stroming van theoretische tot juist heel toegepaste kunst. Bekende namen die hier zijn onder meer Gerrit Rietveld en Theo van Doesburg.

Ondanks de aandacht voor de Stijl als facilitateur van Mondriaan’s ontwikkeling, blijft dit overzicht wel erg braaf. De chronologische aanpak is een goede manier om de ontwikkeling van Mondriaan te tonen, maar is nergens verrassend. Nergens zie ik een Mondriaan die ik nog niet kende of een onverwachte inspiratiebron.

De tentoonstelling mist pit, ontbeert tegenstellingen. Het doet niets af aan de enorme invloed van Mondriaan op de ontwikkeling van de schilderkunst, maar zelfs dat is eigenlijk in deze tentoonstelling nauwelijks zichtbaar. De expositie is daardoor slechts overweldigend in hoeveelheid werken en niet in de opzet van de tentoonstelling. En voor een kunstenaar die zo bekend is als Piet Mondriaan, zou dat eigenlijk wel op zijn plaats zijn.