Volgend jaar is het precies 150 jaar geleden dat James Ensor werd geboren in Oostende. Ensor zou zich tijdens zijn leven ontwikkelen tot een van de grootste vernieuwers van de Belgische moderne kunst. In het Parijse Musée d’Orsay wordt er alvast een voorproefje genomen op de 150e geboortedag van de schilder met een tentoonstelling van zijn oeuvre.
Mijn eerste echte kennismaking met Ensor had ik afgelopen jaar bij de veiling van Yves Saint Laurent. In die collectie waren meerdere Ensors aanwezig en mijn interesse voor de Belg was hiermee gewekt. Vandaag bracht ik een bezoek aan het Musée d’Orsay speciaal voor de tentoonstelling, zodat ik het werk van Ensor beter kon leren kennen.
au conservatoire, 1902. voormalige collectie yves saint laurent
James Ensor is een kunstenaar die niet echt tot een bepaalde stijl kan worden gerekend. Zijn werken hebben invloeden van impressionisme, symbolisme, expressionisme en surrealisme. Hij is het meest bekend geworden met zijn afbeeldingen van kleurrijke maskers.
Als ik de zalen binnenkom, tref ik een zoekende kunstenaar in de werken die aan muren hangen. In de vrijwel chronologisch opgebouwde tentoonstelling zie ik een ontwikkeling waarin primaire kleuren en duidelijke lijnen steeds belangrijker worden. Maar Ensor lijkt nergens tevreden.
la mangeuse d’huite, 1882
In zijn vroege werken gaat Ensor op zoek naar de ideale weergave van het licht. Hij beseft dat de lichtval het schilderij een bepaald gevoel kan meegeven. Daarom schildert hij landschappen of huiselijke situaties waarin hij met licht een geweldige sfeer weet te creëren. Ik heb zelden schilderijen gezien die de natuurlijke lichtval zo dicht weten te benaderen.
Daarna begint Ensor aan een roerige periode waarin thema’s als dood en geloof de boventoon voeren. De kleuren in zijn werken worden steeds sterker, maar de afgebeelde figuren steeds vager. Hij speelt nog steeds met de lichtval, maar hij verliest zichzelf in de strijd tussen kleur en licht. Ik vind het rommelige werken die me niet weten te raken.
la chute des anges rebelles, 1889
Het derde deel van de tentoonstelling toont de werken waar hij uiteindelijk beroemd mee zou worden. De kleuren zijn nog intenser geworden, maar de vage vormen hebben plaats gemaakt voor cartooneske figuren en maskers. De schilder is een tekenaar geworden, een tekenaar met een kwast in zijn hand.
De tentoonstelling heeft een groot aantal van de meest bekende Ensor werken naar Parijs weten te halen en geeft een goed overzicht van zijn oeuvre. Het begint me op te vallen dat het Musée d’Orsay de neiging heeft teveel werken op een klein oppervlak te willen tentoonstellen en dat is ook bij deze expositie weer het geval. De geboden informatie bij de werken is bovendien minimaal. Opvallend genoeg is de tekst naast in het Frans en Engels, ook in het Nederlands aangeboden.
le mort et les masques, 1897
Toch heeft de expositie me niet voor James Ensor weten te winnen. De aanvankelijke nieuwsgierigheid heeft plaats gemaakt voor een lichte teleurstelling. Op enkele doeken na vind ik Ensor’s vroege werken niet bijzonder en zijn latere werken vooral erg druk.
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 4 februari 2010 in het Musée d’Orsay​
 |
 |
Veelzijdig in stijl die James Ensor, van wie ik niet eerder gehoord had. Die tekening van het conservatorium lijkt bijna een cartoon. De oesters etende vrouw een klassiek schilderij en dat van die vallende engeltjes is inderdaad roerig om niet te spreken van rommelig. Uit een chaotische periode…
Dat schilderij van de dood en de maskers komt me vaag wel bekend voor. Ik heb het ooit gezien dus, de schilder was mij niet helemaal onbekend.
Saillant detail is dat de tafelpoot die onder het tafellaken uitpiept bij de oesteretende vrouw van eenzelfde antieke tafel is als onze grootouders hadden. Als we er te eten waren dan wiebelde die tafel.
Ik denk dat het op de expositie ook in `t Nederlands vertaald is vanwege het Vlaamse deel van België?
Je boft wel om te wonen in Parijs met al dat moois bijna binnen handbereik.
Je zet me opnieuw aan het kijken, want ik was niet z’n Ensor-liefhebber. Het is wel het voordeel van het bezoeken van een tentoonstelling dat je een intens naar een verzameling kijkt, van dichtbij en in eigen tempo. Je laat ook een deel van zijn ontwikkeling zien.
Had ook nog nooit van hem gehoord. Au conservatoire is wel een erg grappige tekening. Hij had niet veel respect voor de studerende musici lijkt het wel.
Groet,
Ik heb het het graf van James Ensor op het kerkhof van het Duinenkerkje in Mariakerke bezocht:http://www.vkblog.nl/bericht/54229/Kust_brengt_kunst (laatste 3 foto’s)
Bonjour Jerôme
apart die verandering van stijl. Vind La mangeuse d’huite een mooi schilderij, al klopt het naar mijn goesting niet echt. Het licht staat nl. gelijk het ochtend is het geeft een ontbijt sfeertje maar wat er op tafel staat is geen ontbijt.
Le mort et les masques vind ik wel heel bijzonder en expressief. Naar en mooi tegelijk.
merci pour le lesson et une bon journée
Weer een goed kunstblog, al ben ik geen bewonderaar van Ensor.
De maskers van Ensor.. fantastisch.
Le mort et les masques heb ik altijd een pracht van een voorstelling gevonden, Eerwaarde Hiëronymus.
Ensor was een zogenaamde kei in het fel stromende water…
In de jaren ’70 heb ik eens van school gespijbeld om een expositie van Ensor in de Amersfoortse Zonnehof te kunnen bekijken. Ik vond het zeer de moeite waard, veel leuker en leerzamer dan op school zitten. Van braaf leren is daarna niet veel meer gekomen, maar Ensor heeft altijd een warm plekje in mijn herinnering behouden…;o)
Geheel nieuw voor mij. Met interesse gelezen dus.
Alleen het tweede schilderij kan mij bekoren. Die anderen: ach laat maar..
Smaken verschillen. Gelukkig.
Ik kende natuurlijk wel het nationale schilderij van belgie: de intocht van jezus christus in brussel en soortgelijke doeken. Maar het andere werk van hem is ook prachtig. Echt een blog dat niet gemist moet worden. je bent weer in achting gestegen bij me na dat waardeloze anti-nichtenblog van je 🙂
Waarschijnlijk moet je Belg zijn om zijn werk te begrijpen en appreciëren! Het is de eerste keer dat (bijna) alles van Ensor in een expositie te zien is, dus mijn koffertje staat al gepakt om naar Parijs af te reizen….
Ik ben een keer in zijn huis geweest.
Fijn geschreven
Groet
Robert
In België is Ensor zeker een begrip. Er zal volgend jaar dan ook vast wel het een en ander georganiseerd gaan worden rondom zijn 150e geboortedag.
Leuk om te lezen dat iedereen weer andere werken van Ensor het mooist vindt en uit de reacties lijkt het inderdaad zo te zijn dat je Belg moet zijn om hem volledig te appreciëren. Grappig!
Erg bijzonder ook om te lezen hoe ieder zijn eigen herinneringen heeft aan iets wat met Ensor te maken heeft. Het lijkt me erg bijzonder om bijvoorbeeld zijn huis te bezoeken!
De expositie zal inderdaad wel eveneens in het Nederlands zijn vanwege zijn Belgische achtergrond, maar ik was toch verrast. Het is op een of andere manier vreemd om opeens je eigen taal tegen te komen op zo’n plek.
Fijn ook dat ik weer in achting stijg 😉 Ik zal me proberen te matigen met waardeloze anti-nichten blogs!