Renoir in het Grand Palais

Het Amerikaanse Museum of Modern Art verkoopt in de jaren 80 een paar schilderijen van Renoir zodat ze een Van Gogh kunnen aanschaffen. De werken die Renoir aan het eind van zijn leven maakte, zouden te weinig betekenis hebben gehad. Maar is dit terecht? Het Grand Palais in Parijs presenteert een tentoonstelling over de Renoir van na het impressionisme…

Het is gewaagd om in Parijs een tentoonstelling te organiseren rondom Renoir. Je loopt namelijk het gevaar dat je bij de expositie herhaalt wat er al in Parijs te zien is. In het Musée d’Orsay en het Musée de l’Orangerie zijn immers grote Renoir collecties ondergebracht. En zeker in de eerste zaal ben ik bang dat dit gaat gebeuren.

Ik vind hier namelijk twee schilderijen uit het Musée d’Orsay en een doek uit het Musée Picasso. Prachtige schilderijen waarop dansparen te zien zijn. Ze worden gepresenteerd als Renoir’s definitieve breuk met het impressionisme. Hij durft te kiezen voor scherpe lijnen en ‘koude’ kleuren. Mooie schilderijen, absoluut, maar deze had ik toch echt al een keer gezien.

De tentoonstelling gaat over de laatste dertig jaar van het leven van Renoir waarin hij loskomt van het impressionisme. Hij weigert te exposeren op de impressionistententoonstellingen en gaat op zoek naar een nieuwe stijl. Hij maakt weer strak omlijnde figuren en schildert onderwerpen uit het dagelijks leven. De lichte kleurstelling van het impressionisme behoudt hij in zijn werk, maar hij de kleuren lopen wat ‘gladder’ in elkaar over.

Het mag bekend heten dat Renoir een zwak had voor het schilderen van vrouwen. Naakt, danwel gekleed zijn ze dan ook het meest voorkomende onderwerp op deze tentoonstelling. Zijn familie en kennissen dienen hierbij vaak als model. Ook zijn jongste zoon, Coco (Claude), is talloze malen afgebeeld.

Zo nu en dan wordt er ook een werk van Renoir naast doeken van andere schilders als Bonnard en Matisse gehangen. Sommige schilders lieten zich namelijk door de schilderijen van Renoir inspireren. Zo werd bijvoorbeeld een Baigneuse van Picasso, naast een Baigneuse van Renoir gehangen. Het geeft een aardig effect.

Halverwege de voorstelling word ik opeens verrast. Er hangt zowaar een afbeelding van een halfnaakte man! Het is de eerste keer dat ik zo’n soort schilderij van de hand van Renoir zie. Het gaat om een portret van Alexandre Thurneyssen afgebeeld als Paris. Toegegeven, het is wel een vrouwelijk type. Maar toch!

Ik moet dan ook toegeven dat de samenstellers hun best hebben gedaan om vele prachtige doeken van Renoir naar Parijs te halen. Het merendeel komt uit het buitenland en is dus normaal gesproken niet in Parijs te zien. Amerika is daarbij overigens hofleverancier. Toch kan ik niet zeggen dat ik tijdens de tentoonstelling een Renoir zie, die ik nog niet kende.

Hierdoor begin ik me ook af te vragen of de aanname van deze expositie, dat de late werken van Renoir onderschat zouden zijn, wel waar is. Deze schilderijen hangen gewoon in alle grote musea van de wereld, zo blijkt uit de bekendheid van de vele doeken die ik langs zie komen. In New York mogen ze er dan een paar verkocht hebben, de rest van de wereld heeft dit niet gedaan.

Bovendien hadden de Amerikanen wel ergens een punt. Want waar de hele kunstwereld zich rond 1900 langzaam richting abstractie bewoog met oude impressionisten als Monet en Cezanne voorop, ging Renoir juist weer hele figuratieve werken maken. En laten we nou eerlijk zijn, heeft de late Renoir nou echt de stijl van Picasso en Matisse beïnvloed? Misschien op een enkel doek, maar toch niet in het grote geheel!

Mij maakt dat verder ook niet uit, ik blijf juist de latere werken van Renoir prachtig vinden. Toch word ik tijdens de expositie nauwelijks verrast. Ik heb al teveel vergelijkbare werken gezien.

De Expositie Renoir in de 20e eeuw is nog te zien in het Grand Palais tot en met 4 januari 2010