Premier peintre du roi was de meest prestigieuze baan aan het hof van Lodewijk XIV. Als belangrijkste schilder aan het hof van Versailles kreeg je de mooiste opdrachten toegewezen. Toch zijn de meest beroemde portretten van de Zonnekoning niet gemaakt door deze hofschilders. Hoe kan dat?

Lodewijk de 14e was een enorme begunstiger van de kunsten. In zijn opdracht werd het paleis van Versailles gebouwd en ingericht. Daarnaast financierde hij verfraaiingen van kerken en andere paleizen. Om al deze werkzaamheden in goede banen te leiden, benoemde Lodewijk in de traditie van zijn voorgangers een hofschilder. Een functie die normaal toekwam aan de beste schilder van het land.

Nicolas Poussin

Toen Lodewijk XIV aan de macht kwam, was Nicolas Poussin net benoemd tot hofschilder. Poussin werd alom geprezen als de beste Franse schilder ooit, maar de eigenzinnige kunstenaar was Parijs ontvlucht. Poussin vond de vele opdrachten van het Franse hof maar vermoeiend. Hij was daarom naar zijn geliefde Rome teruggegaan, waar hij zich laafde aan de klassieke oudheid.

Lodewijk XIV zag zich daarom genoodzaakt om andere schilders in te huren voor zijn koninklijk opdrachten. Poussin bleef officieel hofschilder, maar ondertussen schilderden mindere kunstenaars de portretten van de koning. Lodewijk zag zich in deze tijd graag afgebeeld als een god, om zijn status benadrukken. De extravagante vorst is daarom op schilderijen te zien als de Romeinse goden Jupiter en Apollo.

Charles Le Brun

Na de dood van Poussin benoemde Lodewijk XIV Charles Le Brun tot premier peintre du roi. Le Brun was de belangrijkste leerling van Poussin en was wel bereid om in Frankrijk te werken. Onder zijn leiding werd het plafond van de spiegelzaal in Versailles geschilderd en de plafond van de Apollo-galerie in het Louvre. Le Brun werkte samen met architecten en tuinarchitecten om een totaalbeeld de scheppen: de stijl van Lodewijk XIV.

Ook de opvolger van Le Brun, zijn levenslange concurrent Pierre Mignard was in zijn korte diensttijd voornamelijk druk met mythologische schilderingen in gebouwen. Le Brun’s en Mignard’s portretten van de koning van Frankrijk bleven daardoor beperkt tot een paar ruiterportretten, die niet bijster goed gelukt zijn. Dit is opvallend omdat bijvoorbeeld aan het Spaanse hof de hofschilders voornamelijk portretten maakten en religieuze kunst.

Wie dan wel?

Maar als Le Brun en Mignard te druk waren met het schilderen van mythologische taferelen en grootse landschappen, wie maakte dan de Franse koningsportretten? De favoriete portretschilder van Lodewijk XIV was Hyacinthe Rigaud. Hij was dan geen premier peintre du roi, maar werkte toch vaak voor de Franse koning. Rigaud schilderde het beroemde portret van de Zonnekoning in de blauwe kroningsmantel. Deze blauwe mantel was versierde met de Franse lelie (fleur de lis), het embleem van de Franse monarchie.

In opdracht van de koninklijke familie schilderde Rigaud ook Lodewijk’s kleinzoon en troonopvolger Lodewijk XV op verschillende leeftijden. Hierdoor is het nu mogelijk om Lodewijk XV ouder te zien worden in de kunst van Rigaud. Lodewijk draagt op zijn 5e jaar al de koningsmantel, omdat zijn vader toen overleed en hij koning werd. Al duurde het tot zijn 13e verjaardag voordat hij daadwerkelijk aan de macht kwam. In de tussentijd werd het land geregeerd door een regent.

Hyacinthe Rigaud

Rigaud was in de 17e en 18e eeuw een ongekend populaire portrettist onder de Franse adel. De wijze waarop hij de koningen en de adel op het doek zette, straalde kracht uit. Vooral door de zelfverzekerde houding die hij zijn modellen liet aannemen. Toen Rigaud overleed in 1743 werd hij geroemd als ‘de Franse Van Dyck’, als verwijzing naar Antoon van Dyck die in Engeland furore had gemaakt.

Tegenwoordig is Hyacinthe Rigaud voor de meeste mensen geen bekende naam meer, toch hangen zijn werken in alle grote musea van Europa. Rigaud bepaalde het beeld dat wij van de Zonnekoning kennen. Zijn beroemde portret van Lodewijk XIV hangt waar het hoort: in de Franse paleizen het Louvre en in Versailles.​